Абры́нданы ’абляпаны, запэцканы’ (БРС, Сцяц., КТС), абрындывацца ’абрывацца махрамі (аб спадніцы)’ (Шат.). Магчыма, запазычанне з літ. мовы. Параўн. літ.brendù, brìsti ’ісці ўброд праз балота, гразь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашлямава́ць ’пачысціць кішкі нажом’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Да па‑ і шлямаваць, якое з польск.szlamować ’тс’ < ням.schlämmen ’прамываць, ачышчаць’ < !!!сА/атт ’іл, гразь’ (SWO, 730).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плю́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пералівацца, ударацца аб што-н. (пра вадкасць).
Вада плюхаецца на дне чоўна.
2. Абдаваць сябе або каго-н. пырскамі.
Хлопчык плюхаўся ў вадзе.
3. Падаць, шлёпацца ў ваду, гразьі пад.
Дзеці з разгону плюхаюцца ў рэчку.
|| аднакр.плю́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся (да 1 і 3 знач.).
|| наз.плю́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ліпо́та ’добрае надвор’е’ (навагр., Сцяшк. Сл.). Укр.ліпота́ ’прыгажосць’, ст.-рус.лѣпота ’тс’, ’прыстойнасць’, рус.арханг.лепота́ ’прыгожая знешнасць’, ’мажносць’, паўн.-дзвін. ’гліністая гразь’, ’сырое надвор’е, калі да колаў прыліпае гразь, а да палазоў — снег’, серб.-харв.љепо̏та, ст.-слав.лѣпота ’прыгажосць’. Абстрактнае ўтварэнне з суфіксам ‑ota ад прасл.lěpъ, якое да і.-е.*loi̯p‑os ’той, хто лепіцца, прыліпае’ < *lei̯p‑ ’намазаная маззю, ляпіць’. Бел. лексема — з лепо́та ’прыгажосць’, семантыка якога канкрэтызавалася.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плюго́та ’размоклая зямля ў час працяглых халодных дажджоў, гразь’, плюхаць, пяхоцце, плюханне ’тс’ (Яшк.), плюго́цька ’слата (дождж са снегам)’ (віл., Сл. ПЗБ; ЛА, 2). Да плюгавы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
засо́хлы, ‑ая, ‑ае.
1. Які страціў вільгаць; сухі, зацвярдзелы. Засохлая гразь моцна трымалася на .. ботах.Кавалёў.
2. Які завяў, загінуў ад неспрыяльных умоў (пра расліны). На маладых дубах трапяталася засохлае карычневае лісце, якое ўпарта не жадала пакідаць родныя галінкі.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́пагадзь, ‑і, Т ‑ддзю, ж.
Зацяжная непагода. Зверху, амаль што нячуйны, сыпаўся дробненькі, як пыл, дожджык-імжака; .. абцяжаранае змрокам і непагаддзю, нізка асела неба.Быкаў.Мікола развітаўся і выйшаў з хаты ў цемень, у гразь, у халодную асеннюю непагадзь.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хрась, выкл.узнач.вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. храснуць і храснуцца. Наступіў ботам [на плот] ды як пакаўзнуўся, грудзьмі аб жардзіну, тая хрась напалам, а я носам у гразь.Быкаў.[Бацька:] — Убачылі [парубшчыкі] лесніка — да яго. Ружжо аднялі — аб пень хрась! — паламалі...Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
slime
[slaɪm]1.
n.
1) лі́пкая гразь, бруд -у m., мул -у m., глей -ю m.
2) сьлізь f.
2.
v.t.
пакрыва́ць сьлі́зьзю, пэ́цкаць гра́зьзю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Жма́ка ’вільготнае месца на лузе’ (мядз., Нар. сл., 9). Відаць, перанос з назвы жамерын жмакі паводле мяккасці і вільготнасці грунту. Гл. жмуха. Параўн. чэш.žmach, žmoch ’балота, гразь’.