экспазі́цыя, ‑і, ж.

1. Уступная частка літаратурнага твора, у якой апісваюцца абставіны, што папярэднічаюць пачатку дзеі, развіццю сюжэта. Экспазіцыя рамана. // Першы раздзел музычнага твора (санаты, фугі), дзе выкладаюцца асноўныя тэмы.

2. Размяшчэнне ў пэўнай сістэме якіх‑н. прадметаў, экспанатаў для агляду. Новая экспазіцыя выстаўкі. Экспазіцыя спектакля. // Самі прадметы, часткі, размешчаныя ў пэўным парадку, у пэўнай сістэме, а таксама месца, дзе яны размешчаны. Пашырыць экспазіцыю музея. □ Домік [Э. Ажэшка] ў Гродне цудам ацалеў у час вайны, але экспазіцыю музея фашысты разрабавалі дашчэнту. «Помнікі».

3. Спец. Колькасць асвятлення, якую атрымлівае святлоадчувальны матэрыял у час фатаграфавання. // Час, на працягу якога аб’ектыў фотаапарата застаецца адкрытым. Кароткая экспазіцыя. Час экспазіцыі.

[Лац. expositio — выкладанне, наказ.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГАЛАВА́Ч Платон Раманавіч

(18.4.1903, в. Пабокавічы Бабруйскага р-на Магілёўскай вобл. — 29.10.1937),

бел. пісьменнік і грамадскі дзеяч. Скончыў Камуніст. ун-т Беларусі (1926). У 1922—23 інструктар Барысаўскага павятовага к-та камсамола, з 1926 заг. аргаддзела, з 1928 1-ы сакратар ЦК ЛКСМБ, у 1929—30 нам. наркома асветы БССР. Быў рэдактарам газ. «Чырвоная змена», час. «Маладняк», «Полымя». У 1937 рэпрэсіраваны, расстраляны. Рэабілітаваны ў 1956. Друкаваўся з 1921. Аўтар зб-каў «Дробязі жыцця» (1927), «Хочацца жыць» (1930), «Апавяданні» (1934), нарыса пра буд-ва Беламорска-Балтыйскага канала «Ад Мядзведжай гары да Белага мора» (1934). У апавяданнях пісаў пра грамадз. вайну і класавую барацьбу на вёсцы, выкрываў «ворагаў народа», рэліг. забабоны, старое вясковае жыццё. Яны вызначаюцца гуманіст. пафасам, псіхалагізмам, вастрынёй канфліктаў. У аповесцях ставіў праблему даверу да чалавека («Вінаваты», нап. 1929), адлюстроўваў калектывізацыю бел. вёскі («Спалох на загонах», 1930), паказваў барацьбу супраць польскіх акупантаў («Носьбіты нянавісці», 1936, «Яны не пройдуць!», 1937). Аналітычна, шматпланава паказаў рэчаіснасць ад пярэдадня 1-й сусв. вайны да калектывізацыі ў рамане «Праз гады» (1934): перадаў паэзію вясковай працы, сял. любоў да зямлі, сац. і псіхал. складанасць ломкі старога жыццёвага ўкладу, псіхалогіі людзей. Аўтар публіцыст. і літ.-крытычных артыкулаў. Чл. ЦК КП(б)Б у 1927—30. Чл. ЦВК БССР у 1927—35.

Тв.:

Зб. тв. Т. 1—3. Мн., 1958;

Пісьмы Платона Галавача // Полымя. 1963. № 4;

Праз гады. Мн., 1992;

Спалох на загонах. Мн., 1996.

Літ.:

Булацкі Р.В., Карніловіч Э.А. Платон Галавач — публіцыст. Мн., 1973;

Бугаёў Дз. З кагорты першых // Бугаёў Дз. Талент і праца. Мн., 1979;

Луфераў М. Платон Галавач // Гісторыя беларускай савецкай літаратуры, 1917—1940. Мн., 1981.

Дз.Я.Бугаёў.

т. 4, с. 443

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

którędy

кудою, кудой; дзе (якім шляхам);

którędy się do pana idzie? — як да вас прайсці?;

którędy on tu wszedł? — як ён сюды зайшоў?;

którędy pójdziesz nad jezioro? — кудою ты пойдзеш на возера?;

szli drogą, którędy nikt nie chodzi — яны ішлі па дарозе, па якой ніхто не ходзіць;

którędy bądź — любым шляхам;

którędy indziej — іншым шляхам

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пе́ред и пе́редо предлог с твор. пе́рад (кім, чым); пе́рада (употребляется только в сочетании: пе́рада мной); наравне с этим в значении: по сравнению с кем, чем переводится также оборотом у параўна́нні (з кім, чым);

пе́ред до́мом пе́рад до́мам;

пе́ред ним бы́ла откры́та дверь пе́рад ім былі́ адчы́нены дзве́ры;

пе́ред отъе́здом пе́рад ад’е́здам;

не на́до отступа́ть пе́ред тру́дностями не трэ́ба адступа́ць пе́рад ця́жкасцямі;

они́ ничто́ пе́ред ним яны́ нішто́ пе́рад ім (у параўна́нні з ім).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сойти́сь сов., в разн. знач. сысці́ся, мног. пасыхо́дзіцца, пасхо́дзіцца;

уча́стники состяза́ния сошли́сь на стадио́не удзе́льнікі спабо́рніцтваў сышлі́ся (пасыхо́дзіліся) на стадыёне;

на́ши мне́ния сошли́сь на́шы ду́мкі сышлі́ся;

сойти́сь хара́ктерами сысці́ся хара́ктарамі;

концы́ ремня́ не сошли́сь канцы́ папру́гі не сышлі́ся;

полови́цы сошли́сь до́шкі ў падло́зе сышлі́ся (пасыхо́дзіліся);

ли́нии сошли́сь в одно́й то́чке лі́ніі сышлі́ся ў адны́м пу́нкце;

они́ не оди́н раз расходи́лись, а сейча́с сно́ва сошли́сь яны́ не адзі́н раз разыхо́дзіліся, а цяпе́р зноў сышлі́ся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

aspect [ˈæspekt] n.

1. аспе́кт, бок; пункт гле́джання;

They considered the problem in all aspects. Яны разгледзелі праблему з усіх бакоў.

2. fml вы́раз (твару, вачэй); вы́гляд; во́нкавы/зне́шні вы́гляд;

of pleasing aspect прые́мнай зне́шнасці

3. fml бок, кіру́нак;

the eastern aspect of the building усхо́дні бок буды́нка;

My house has a south aspect. Фасад май го дома глядзіць на поўдзень.

4. ling. трыва́нне;

the imperfective/perfective aspect незако́нчанае/зако́нчанае трыва́нне

5. astron. канфігура́цыя (планет)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

evidence [ˈevɪdəns] n.

1. (of/for) до́каз(ы), фа́кты;

They found new evidence for their theory. Яны знайшлі новыя факты як доказ іх тэорыі.

2. law до́каз; сведчанне, паказа́нні све́дкаў;

The fingerprints were the only evidence. Адбіткі пальцаў былі адзіным доказам.

♦

be in evidence быць навідаво́ку; быць лёгка заўва́жаным;

The boy was nowhere in evidence. Хлопчыка нідзе не было відаць;

She likes very much to be in evidence. Яна вельмі любіць быць на вачах.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

here [hɪə] adv.

1. тут; сюды́

2. цяпе́р, у гэ́ты мо́мант

3. вось (паказваючы або прапануючы што-н.)

♦

here and there там і сям; то там, то сям; туды́ і сюды́;

here, there and everywhere усю́ды;

neither here nor there неісто́тна;

Here goes! infml Ну, пайшлі/паехалі!; Хай будзе, што будзе!; Узяліся!; Пачалі!;

Here’s to you! За ваша здароўе!;

Here they come. Вось і яны;

Here you are./Here you go. Вось вазьміце, калі ласка.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

more​2 [mɔ:] adv. (выш. ст. ад much)

1. больш, бо́лей;

They don’t live here any more. Яны тут больш не жывуць.

2. (ужываецца для ўтварэння выш. ст. прыметнікаў і прыслоўяў) : Read the text more carefully. Прачытайце тэкст больш уважліва.

♦

more or less больш-менш, ама́ль;

what is more на́ват больш; больш таго́;

You are wrong and what’s more you know it. Ты не маеш рацыі, і больш таго – ты ведаеш гэта.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

own​2 [əʊn] v.

1. вало́даць; улада́ць, мець;

Who owns this house? Хто гаспадар гэтага дома?

He behaves as if he owns the place. Ён паводзіць сябе так, нібыта ён тут гаспадар.

2. dated прызнава́цца, прызнава́ць;

own a child прызнава́ць сваё бацько́ўства;

They owned (that) they were wrong. Яны прызналі, што па мы ліліся.

own up [ˌəʊnˈʌp] phr. v. прызнава́цца (у чым-н.);

She owned up to telling lies. Яна прызналася, што сказала няпраўду.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)