Сні́зак (сні́зык) ‘кажух разам з сярмягай’ (віц., Шн. 3). Параўн. зах. і паўд.-рус. сни́зка ‘армяк і тулуп зверху’, сни́зок, сни́зки ‘кажух з каптанам, кажух з армяком, пара верхняй адзежы, для цяпла’. Да ніз (гл.), параўн. выраз адзець пад ніз ‘апрануць пад верхнюю адзежыну што-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́лузацца сов.
1. вы́лущиться, вы́шелушиться;
арэ́х лёгка ~заўся са шкарлу́пкі — оре́х легко́ вы́лущился (вы́шелушился) из скорлу́пки;
2. перен., разг. вы́вернуться, вы́рваться, вы́путаться;
в. з чыі́х-не́будзь рук — вы́рваться из чьи́х-л. рук;
в. з непрые́мнага стано́вішча — вы́вернуться (вы́путаться) из неприя́тного положе́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
вы́перці сов.
1. в разн. знач. вы́переть;
вада́ заме́рзла і ~рла дно ў бо́чцы — вода́ замёрзла и вы́перла дно в бо́чке;
в. з ха́ты каго́-не́будзь — вы́переть и́з дому кого́-л.;
2. прост. вы́лезть, вы́переться;
в. напе́рад — вы́лезть (вы́переться) вперёд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
закрану́ць сов.
1. прям., перен. затро́нуть, заде́ть;
аго́нь ~ну́ў ча́стку ле́су — ого́нь затро́нул часть ле́са;
з. чыю́-не́будзь сла́бую стру́нку — затро́нуть чью́-л. сла́бую стру́нку;
2. (што) перен. (обратить внимание в изложении) затро́нуть, косну́ться (чего);
з. пыта́нне — затро́нуть вопро́с, косну́ться вопро́са
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
настро́іць сов., в разн. знач. настро́ить; (против кого-л. — ещё) вооружи́ть, восстанови́ть;
н. радыёпрыёмнік — настро́ить радиоприёмник;
н. скры́пку — настро́ить скри́пку;
н. каго́-не́будзь на разва́гі — настро́ить кого́-л. на размышле́ния;
н. усі́х супро́ць сябе́ — настро́ить (вооружи́ть, восстанови́ть) всех про́тив себя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нахі́л, -лу м.
1. накло́н;
2. перен. (расположение) накло́нность ж., скло́нность ж.; призва́ние ср.; предрасположе́ние ср.;
н. да разумо́вай пра́цы — накло́нность (скло́нность) к у́мственному труду́;
н. да му́зыкі — призва́ние к му́зыке;
н. да яко́га-не́будзь захво́рвання — предрасположе́ние к како́му-л. заболева́нию
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
перажы́ць сов.
1. в разн. знач. пережи́ть;
п. вялі́кую ра́дасць — пережи́ть большу́ю ра́дость;
п. каго́-не́будзь — пережи́ть кого́-л.;
ён не мог п. абра́зы — он не мог пережи́ть оскорбле́ния;
2. (многое) испыта́ть, пережи́ть; перечу́вствовать;
◊ п. (само́га) сябе́ — пережи́ть (самого́) себя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ра́мка ж., в разн. знач. ра́мка;
р. для фатагра́фіі — ра́мка для фотогра́фии;
абве́сці малю́нак ~кай — обвести́ рису́нок ра́мкой;
абмяжо́ўваць сябе́ які́мі-не́будзь ~камі — ограни́чивать себя́ каки́ми-л. ра́мками;
◊ выхо́дзіць за ~кі — выходи́ть за ра́мки;
трыма́ць у ~ках — держа́ть в ра́мках
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Но́раст ’нераст’ (Касп.; полац., З нар. сл.; мядз., Сл. ЦРБ; брасл., Сл. ПЗБ), ’ікра (рыб, жаб)’ (брасл., Сл. ПЗБ), рус. норост, норос, порость ’нераст; ікра рыб ці жаб’. Звязваюць з рус. норохтиться ’збірацца што-небудзь зрабіць, хацець, мець намер; храбрыцца, збіраючыся на якую-небудзь справу; спяшацца’, якое дакладна адпавядае літ. narstytis праставаць’, сюды ж польск. narościć ’апладняць (пра курэй)’, серб.-харв. naraščat se ’спарвацца (пра курэй)’, што дае падставы для рэканструкцыі прасл. *norstь (гл. нораў), якое можна супаставіць з літ. norėti ’хацець, прагнуць’ і з прасл. *погиъ (гл. нораў). Звязана чаргаваннем з *nerstь, гл. нераст (Фасмер, 3, 84). Параўн. таксама: Атрэмбскі, WSl, 10, 273–274; Варбат, ОЛА, 1975, 134–136; Шаўр, Slavia, 49, 208–214; SP, 25, 33–37.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Настрапалі́ць ’падвучыць, падбухторыць’ (навагр., Жыв. сл.; слонім., Нар. лекс.; стаўбц., З нар. сл., Яўс., Юрч.), ’настроіць супраць каго-небудзь’ (навагр., Нар. словатв.), рус. настропали́ть ’навучыць’, ’настроіць супраць каго-небудзь’, ’наладзіць, падрыхтаваць’, настропи́ть ’падгаварыць, падбухторыць’. Няясна; магчыма, роднаснае да рус. стропота ’крывізна; ілжывасць’, строптивый (< ц.-слав.), якое Фасмер (3, 782) звязвае чаргаваннем галосных са струп. Звяртае на сябе ўвагу фармальнае падабенства з балг. стропо́ля ’зваліць, разбурыць’, якое можа быць цалкам выпадковым (параўн. тропо́ля ’стукаць’); аднак параўн. уз‑бу́рыць ’падбухторыць, падбіць’. З улікам рус. настропи́ть не выключана сувязь са строп ’вільчык’, стропкі ’стромы, круты’, рус. стропи́ла ’кроквы’, зыходнае значэнне пры гэтым было б ’натапырыць, наставіць’, адкуль ’настроіць супраць’, нарашчэнне ‑ал‑ (‑ол‑) мела б узмацняльны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)