Punkt

m -es, -e

1) кро́пка, пункт

éinen ~ sétzen [stéllen, máchen] — ста́віць кро́пку

2) (у спалучэнні з указаннем часу) ро́ўна, дакла́дна

~ vier Uhr — дакла́дна ў чаты́ры гадзі́ны

3) кро́пка (геаграфічная), ме́сца

4) пункт, арты́кул

~ für ~ — пункт за пу́нктам, арты́кул за арты́кулам

5) мо́мант, ме́сца

den wúnden ~ tréffen* — закрану́ць балю́чае ме́сца, закрану́ць за жыво́е

6) спарт. ачко́

~e hólen — набіра́ць ачкі́

~е búchen — ве́сці лік ачка́м

j-n nach ~en schlágen* — перамагчы́ каго́-н. па ачка́х

7) пыта́нне

an éinen kítzligen ~ kómmen* — закрану́ць казытлі́вае пыта́нне

◊ das ist ein ~ für sich — гэ́та асо́бая спра́ва

auf dem ~ sein [stéhen*] etw. zu tun — мець наме́р зрабі́ць што-н.

der spríngende ~ — гало́ўнае, су́тнасць спра́вы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

конь м

1. заал Pferd n -es, -e; Gaul m -(e)s, -e (разм тс рабочы конь); Ross n -es, -e (высок);

рысі́сты конь Tráber m -s, -;

бегавы́ конь Rénnpferd n -es, -e;

верхавы́ конь Réitpferd n;

ую́чны конь Páckpferd n;

ламавы́ конь Lástpferd n;

заво́дскі конь Zúchtpferd n;

запражны́ конь Wágenpferd n; Zúgpferd n;

чыстакро́ўны конь Vóllblut n -(e)s, Vóllblüter m -s, -;

конь-кача́лка (цацка) Scháukelpferd n;

сяда́ць на каня́ das Pferd bestéigen*, aufs Pferd stéigen*;

мяня́ць ко́ней die Pférde wéchseln;

вярхо́м на кані́ zu Pférde;

2. шахм Sprínger m -s, -, Rössel n -s, -;

ход каня́ Zug des Spríngers, Spríngerzug m -(e)s, -züge; Rösselsprung m -(e)s, -sprünge;

3. спарт Pferd n, Séitpferd n, Páuschenpferd;

◊ до́ранаму каню́ ў зу́бы не глядзя́ць éinem géschenkten Gaul sieht [schaut] man nicht ins Maul;

у каня́ чаты́ры нагі́, ды спатыка́ецца ≅ auch der Klügste kann éinen Féhler máchen, níemand ist vóllkommen [vollkómmen];

Трая́нскі конь das Trojánische Pferd

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

сысці́

1. (спусціцца) hinúntergehen* vi (s), herúntersteigen* vi (s), herábsteigen* vi (s);

2. (пакінуць) verlássen* vt, fórtgehen* vi (s);

сысці́ з даро́гі den Weg verlássen*, vom Wég ábweichen*;

сысці́ з рэ́ек entgléisen vi (s);

сысці́ з дыста́нцыі спарт áusscheiden* vi (s);

3. знікнуць (пра плямы) verschwínden* vi (s);

4. разм (быць прынятым за каго-н) ángesehen wérden (für A);

5. разм (апынуцца прыдатным) nützlich [díenlich, táuglich, bráuchbar] sein, zustátten kómmen*, zu gebráuchen sein;

6. (выйсці) áussteigen* vi (s) (пра пасажыраў);

7. тэатр (перастаць ставіцца) (von der Bühne) ábtreten* vi (s);

8. (пра скуру, фарбу і г. д) ábgehen* vi (s), sich áblösen; ábbröckeln vi (s);

9. разм (прайсці, закончыцца) zu Énde sein, énden vi; áblaufen* vi (s) (пра тэрмін);

10. (выцечы) áusfließen* vi (s), heráusfließen* vi (s) (пра вадкасць, газ і г. д);

сысці́ кро́ўю verblúten vi (s);

◊ гэ́та не сы́дзе яму́ з рук das wird ihn téuer zu stehen kómmen;

сысці́ на нішто́ zuníchte wérden

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БУНД

(ад ідыш der Bund саюз),

нацыянальная сацыял-дэмакратычная арг-цыя яўрэйскіх рабочых у 1897—1939. Засн. ў Вільні як Усеагульны яўрэйскі рабочы саюз у Расіі і Польшчы, з 1901 — Усеагульны яўрэйскі саюз у Літве, Польшчы і Расіі. Будаваўся паводле нац. прынцыпу, адносіў сябе да самастойнай паліт. партыі яўр. пралетарыяту, прапагандаваў ідэю нац.-культ. аўтаноміі для яўрэяў. На І з’ездзе РСДРП (1898) увайшоў у партыю як аўтаномная арг-цыя. На II з’ездзе (1903) выйшаў з РСДРП і ўзмацніў барацьбу з яе мясц. арг-цыямі. Напярэдадні і ў час рэвалюцыі 1905—07 ішоў з меншавікамі, удзельнічаў у байкоце выбараў у 1-ю Дзярж. думу, заклікаў да ўзбр. паўстання супраць царызму. Пасля IV (Аб’яднаўчага) з’езда РСДРП (1906) зноў увайшоў у партыю, заклікаў свае арг-цыі весці ўнутрыпаліт. барацьбу за перабудову РСДРП на прынцыпах федэрацыі. На Беларусі ў 1910 налічвалася больш за 4 тыс. членаў Бунда, у 1914 было 40 арг-цый (10 у губ., 16 у пав. гарадах, 14 у мястэчках). На VI (Пражскай) Усерас. канферэнцыі (1912) Бунд выключаны з РСДРП. Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 Бунд далучыўся да меншавікоў. Падтрымліваў унутр. і знешнюю палітыку Часовага ўрада, удзельнічаў у стварэнні мясц. саветаў, але выступаў за скліканне Устаноўчага сходу. Правыя чл. варожа паставіліся да Кастр. рэвалюцыі 1917, левыя былі схільныя падтрымаць яе, значная частка вагалася. У сувязі з роспускам бальшавікамі 18.1.1918 Устаноўчага сходу Бунд разам з інш. апазіц. сіламі ўдзельнічаў у паліт. забастоўцы ў Віцебску. Неадназначная была пазіцыя Бунда да абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР). Напачатку Бунд падтрымаў ідэю БНР (прадстаўнікі Бунда ўвайшлі ў Раду і Нар. сакратарыят БНР), потым кіраўніцтва Бунда разглядала БНР як фактар магчымага ўціску яўрэяў. На пасяджэнні Рады БНР 25.3.1918 прадстаўнікі Бунда выказаліся супраць 3-й Устаўнай граматы БНР, якая абвяшчала пра разрыў дэярж. сувязей Беларусі з Расіяй. У маі 1919 Бунд выступаў за ўваходжанне БНР у Рас. федэрацыю. На сваёй XI канфер. (сак. 1919) Бунд заявіў аб прызнанні сав. улады, але застаўся «партыяй апазіцыі» да бальшавікоў. Прадстаўнікі Бунда ўваходзілі ў вышэйшыя органы ўлады Сав. Беларусі — ЦВК, выканкомы Віцебскага і Мінскага саветаў. У крас. 1920 Бунд заявіў пра далучэнне да РКП(б). Правыя бундаўцы не прызналі гэтага рашэння і аб’ядналіся ў Віцебску ў с.-д. Бунд. На пач. 1920-х г. Бунд у Сав. краіне знік з паліт. арэны. У 1923 самаліквідаваліся буйнейшыя арг-цыі Бунда ў Віцебску і Гомелі, многія з іх членаў уступілі ў РКП(б). Распадам і самаліквідацыяй спынілі сваё існаванне астатнія арг-цыі. У 1930-я г. былі рэпрэсіраваны б. лідэры Бунда А.Вайнштэйн, М.Рафес, М.Фрумкіна і інш.

У Заходняй Беларусі Бунд як самастойная партыя існаваў да вер. 1939. У 1922 левае крыло Бунда, што аб’ядноўвала каля 73 членаў і стаяла на радыкальных сацыяліст. пазіцыях, выдзелілася ў самастойную арг-цыю — Камуністычны Бунд (Камбунд), які ў 1923 увайшоў у Кампартыю Польшчы. Бунд зблізіўся з Польск. сацыяліст. партыяй (ППС), з 1930 уваходзіў у склад Сацыяліст. рабочага інтэрнацыянала. Бунд і яго друкаваны орган газ. «Фольксцайтунг» вялі ідэалаг. барацьбу супраць Кампартыі Польшчы, КПЗБ, КПЗУ. У 2-й пал. 1937 Бунд адмовіўся ўдзельнічаць у адзіным фронце барацьбы разам з КПП і КПЗБ. Адна з асн. прычын адмовы — паліт. рэпрэсіі ў СССР, якія Бунд асуджаў. Часта выступаў сумесна з «Паалей Цыёнам». Пад уплывам Бунда знаходзіўся шэраг каап., культ. і спарт. арг-цый, яўр. школьная арг-цыя, арг-цыя яўр. жанчын-работніц. Пад яго арганізац. і паліт. кіраўніцтвам знаходзілася маладзёжная арг-цыя Югенд-Бунд «Цукунфт». Бунд спыніў існаванне на тэр. Зах. Беларусі ў канцы 1939 пасля ўз’яднання з БССР, калі дзейнасць паліт. партый, акрамя камуністычнай, была забаронена.

Літ.:

Агурский С.Х. Еврейский рабочий в коммунистическом движении (1917—1921). Мн., 1926;

Бич М.О. Развитие социал-демократического движения в Белоруссии в 1883—1903 гг. Мн., 1973;

Программы политических партий России, конец XIX — начало XX вв. М., 1995. С. 23—40.

У.А.Палуян (Бунд у Заходняй Беларусі).

т. 3, с. 337

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

akcja

akcj|a

ж.

1. кампанія;

~a wyborcza — выбарчая кампанія;

~a siewna — пасяўная кампанія;

~a górska — выправа ў горы;

2. акцыя; дзеянне; бой, бітва;

~a bojowa (zbrojna) — баявыя дзеянні;

wprowadzić samoloty do ~i — увесці самалёты ў дзеянне;

~a i reakcja фіз. дзеянне і процідзеянне;

3. літ. дзеянне; дзея;

~a się rozgrywa (toczy) w — дзеянне адбываецца ў ...;

4. эк. акцыя;

~a bankowa — банкаўская акцыя;

~а gwarantowanа — гарантаваная акцыя;

~а holdingowa — акцыя холдынг-кампаніі;

~a imienna — імянная акцыя;

~a kredytowa — крэдытная акцыя;

~а kumulatywna — кумулятыўная акцыя;

~a na okaziciela — акцыя на прад’яўніка;

~a przedsiębiorstwa — акцыя прадпрыемства;

~a terminowa — тэрміновая акцыя;

~a założycielska (fundatorska) — устаноўчая акцыя;

~e spadają (idą w górę) — акцыі падаюць (павышаюцца);

wzrost wartości ~i — рост вартасці акцый;

mieć (posiadać) ~е — валодаць акцыямі;

wykupić ~e — купіць акцыі;

5. спарт. атака;

~a na bramkę przeciwnika — атака на вароты праціўніка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

láufen

* vi (s)

1) бе́гаць, бе́гчы

sich áußer Átem ~ — зады́хацца ад бе́гу

sich müde ~ — набе́гацца да сто́мы [змо́ру]

j-n ~ lássen* — адпусці́ць каго́-н., даць свабо́ду каму́-н.

2) спарт. бе́гаць

éine Rúnde ~ — прабе́гчы круг

Schlíttschuh [Schi] ~ — ката́цца на канька́х [лы́жах]

3) тэх. круці́цца, функцыяні́раваць

die Maschíne läuft — машы́на працу́е

leer ~ — тэх. працава́ць ухаласту́ю

4) цячы́

das Fass läuft — бо́чка цячл

die Náse läuft — з но́са цячл (ад насмарку)

5) ісці́ (пра фільм)

6) мі- на́ць, праміна́ць

7) мець сі́лу

die Ákti¦e läuft únbegrenzt — а́кцыя ма́е неабмежава́ны тэ́рмін

8) спяша́ць (пра гадзіннік)

9) перан. прабяга́ць

ein Scháuder lief ihm über den Rücken, es lief ihm kalt über den Rücken — у яго́ мура́шкі прабе́глі па спі́не

◊ Gefáhr ~ — трапля́ць у небяспе́ку, быць у небяспе́цы

ins Geld ~ — разм. абысці́ся [каштава́ць] задо́рага

álles läuft durcheinánder — усё пераблы́талася

es läuft auf eins hináus — усё зво́дзіцца да аднаго́ i таго́ ж

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

рука́ ж Hand f -, Hände (кісць); Arm m -(e)s, -e (уся рука);

уме́лыя рукі geschíckte Hände;

узя́ць на рукі auf den Arm néhmen*;

пада́ць руку́ die Hand gében* [réichen];

павіта́цца з кім-н за руку́ j-n mit éinem Händedruck [per Hándschlag] begrüßen;

узя́ць каго-н пад руку́ sich bei j-m éinhaken [únterhaken];

прашу́ падня́ць рукі! (пры галасаванні) ich bítte um Hándzeichen;

рукі ўго́ру! спарт (каманда) Árme hoch!; вайск Hände hoch!;

рукі ўніз! (каманда) Árme níeder!;

рукі па швах! (каманда) die Árme ánlegen!;

стаць, рукі ўбо́кі! (каманда) die Hände in die Séiten stémmen [stützen]!;

про́даж з рук камерц Diréktverkauf m -(e)s, -käufe;

◊ апусці́ць рукі перан den Mut sínken lássen*, die Flínte ins Korn wérfen*;

са збро́яй у рука́х mit der Wáffe in der Hand;

сядзе́ць скла́ўшы рукі die Hände in den Schoß légen;

быць звяза́ным па рука́х і нага́х an Händen und Füßen gefésselt [gebúnden] sein;

рукі ко́раткі разм das liegt nicht in séiner Macht;

быць у чыіx-н рука́х in j-s Gewált [Macht] sein;

даць во́лю рука́м hándgreiflich wérden;

узя́ць сябе́ ў рукі sich zusámmennehmen*, sich behérrschen, sich bezwíngen;

збыць што-н з рук разм etw. lóswerden аддз [lósschlagen* аддз];

ма́йстар на ўсе́ рукі sich auf álles verstéhen*; ein Táusendkünstler [Táusendsas(s)a] sein;

рука́ руку́ мы́е, зло́дзей зло́дзея кры́е ≅ éine Hand wäscht die ándere

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

уда́р м

1. (чым-н) Schlag m -(e)s, Schläge, Hieb m -(e)s, -e; Streich m -(e)s, -e; Klaps m -es, -e (далонню); Stoß m -es, Stöße, Ánstoß m, Ánprall m -(e)s, -e (сутыкненне, штуршок);

адны́м уда́рам mit éinem Schlag;

нане́сці уда́р éinen Stoß [Schlag, Hieb, Stich] versétzen;

нане́сці выраша́льны уда́р den entschéidenden Stoß führen;

ста́віць пад уда́р in Gefáhr bríngen*, gefährden vt;

быць пад уда́рам in Gefáhr schwében [sein];

адбі́ць уда́р éinen Schlag [Stoß, Hieb, Stich] ábwehren [paríeren];

уда́р гро́му Dónnerschlag m;

сі́ла уда́ру Stóßkraft f -, -kräfte;

уда́р у спі́ну перан ein Dólchstoß (in den Rücken);

нане́сці каму-н уда́р у спі́ну j-m in den Rücken fállen*;

смяро́тны уда́р тс перан Tódesstoß m;

2. мед разм (кровазліццё ў мозг) Schlag m, Schláganfall m -(e)s, -fälle; Apoplexíe f -, -xí¦en (мед);

со́нечны уда́р Sónnenstich m -(e)s, -e;

цеплавы́ уда́р Hítzschlag m;

3. спарт Stoß m, Schlag m;

свабо́дны уда́р Fréistoß m;

вуглавы́ уда́р Éckstoß m, Éckball m -(e)s, -bälle;

уда́р спра́ва (тэніс) Vórhandschlag m;

уда́р зле́ва Rückhandschlag m;

штрафны́ уда́р Stráfstoß m;

4. вайск Schlag m; Stoß m, Vórstoß m, Ángriff m -(e)s, -e;

агнявы́ уда́р Féuerstoß m;

штыхавы́ уда́р Bajonéttangriff m;

гало́ўны уда́р Háuptschlag m, Háuptstoß m;

напра́мак гало́ўнага уда́ру Schwérpunkt m -es, -e (des Ángriffs);

збро́я пе́ршага уда́ру Érstschlagswaffe f -, -n;

5. (узрушэнне) Schlag m, Únglück n -(e)s, -e, Erschütterung f -, -en;

уда́р лёсу Schícksalsschlag m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Spiel

n -(e)s, -e

1) гульня́

sein ~ mit j-m háben — здзе́кавацца з каго́-н, жартава́ць з каго́-н.

etw. wie im ~ lérnen — навучы́цца чаму́-н. гулцючы [лёгка]

2) карт. гульня́

wer hat das ~? — чыц гульня́?

ich hábe drei ~e gemácht — я вы́йграў тры па́ртыі

3) спарт. гульня́, па́ртыя

das ~ ánpfeifen* [ábpfeifen*] — даць сігна́л на пача́так [кане́ц] гульні́ (футбол)

das ~ der Scháchmeister éndete remis — [rə'mi:] па́ртыя ша́хматных майстро́ў зако́нчылася ўнічыр

das ~ in die Hand bekómmen* — захапі́ць ініцыяты́ву ў гульні́

das ~ léiten — судзі́ць гульнр

wie steht das ~? — які́ лік (гульні́)?

4) тэатр. дзе́янне

5)

ein ~ Kárten — кало́да карт

6) тэх. зазо́р, свабо́дны ход

7) хвост (фазана)

◊ ein gewágtes ~ spíelen — ве́сці небяспе́чную гульню́

álles áufs ~ sétzen — перан. усё паста́віць на ка́рту

◊ die Hand im ~ háben — быць ублы́таным у што-н., удзе́льнічаць у чым-н.

viel aus dem ~ háben — рызыкава́ць мно́гім

der Téufel ist mit ihm im ~ — яго́ чорт спакусі́ў [падбі́ў]

Éhrgeiz ist dabéi im ~ — тут закра́нута славалю́бства

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

führen

1.

vt

1) ве́сці, вадзі́ць

j-n an [bei] der Hand ~ — ве́сці каго́-н. за руку́

2) (з указаннем напрамку руху) выво́дзіць, прыво́дзіць, уво́дзіць

j-n auf die Spur ~ — наво́дзіць каго́-н. на след

3) ве́сці; кірава́ць

die Trúppen ~ — кама́ндаваць во́йскамі

das Rúder ~ — стая́ць ля руля́, кірава́ць (тс. перан.)

ein Geschäft ~ — мець [трыма́ць] кра́му

den Háushalt ~ — ве́сці дама́шнюю гаспада́рку

den Vórsitz ~ — быць старшынёй, ве́сці сход

4) вадзі́ць, ру́хаць па чым-н.

den Bógen ~ — вадзі́ць смычко́м

5) вазі́ць, пераво́зіць

6) мець [насі́ць] пры сабе́

den Pass bei sich (D) ~ — мець пры сабе́ па́шпарт

éinen Títel ~ — мець ты́тул

7) трыма́ць, мець у про́дажы (які-н. тавар)

8)

den Beféhl ~ — распараджа́цца

éinen Prozéss ~ — ве́сці судо́вую спра́ву

j-n in Versúchung ~ — уве́сці каго́-н. у спаку́су

◊ etw. im Schílde ~ — заду́мваць, паду́мваць што-н.

hínters Licht ~ — уво́дзіць у зман

2.

vi

1) прыво́дзіць, ве́сці

wohín soll das ~? — да чаго́ гэ́та прывядзе́?

2) спарт. ве́сці, лідзі́раваць

die Mánnschaft führt mit zwei Púnkten — кама́нда лідзі́руе з двума́ ачка́мі

3.

(sich) трыма́ць [паво́дзіць] сябе́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)