бра́цца, бяруся, бярэшся, бярэцца; бяромся, берацеся, бяруцца;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Хапаць насадку, лавіцца на вуду, спінінг (пра рыбу).
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз 1, ‑у;
1. У спалучэнні з колькаснымі і неазначальна-колькаснымі лічэбнікамі або без іх абазначае аднакратнасць дзеяння.
2. У спалучэнні з прыметнікамі і ўказальнымі займеннікамі ўказвае на час дзеяння ў адносінах да раду падобных дзеянняў.
3. У спалучэнні з прыназоўнікам «у» і колькаснымі або неазначальна-колькаснымі лічэбнікамі выражае ступень павелічэння або змяншэння суб’екта або аб’екта дзеяння, якой‑н. уласцівасці і пад.
4.
•••
раз 2,
Аднойчы.
раз 3,
Ужываецца ў даданых умоўных сказах, у якіх умова з’яўляецца абгрунтаваннем таго, аб чым гаворыцца ў галоўным сказе (часта ў адпаведнасці з суадноснымі словамі «то», «дык»); калі (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАІ́ЦІ
(Haïti),
Рэспубліка Гаіці (République d’Haïti), дзяржава ў Вест-Індыі. Займае
Прырода. Большая частка паверхні — чаргаванне горных масіваў (
Насельніцтва. Амаль усё насельніцтва — гаіцяне, нашчадкі рабоў, вывезены з Афрыкі ў 16—18
Гаспадарка. Гаіці — самая бедная краіна
Гісторыя. В-аў Гаіці адкрыты Х.Калумбам у 1492, названы ім Эспаньёлай. Спачатку каланізаваны іспанцамі, якія амаль поўнасцю знішчылі карэннае насельніцтва — індзейцаў-аравакаў. З
І.В.Загарэц (гаспадарка), В.У.Адзярыха (гісторыя).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
глядзе́ць
◊ ~дзі́ ў мяне́ — смотри́ у меня́;
во́ўкам г. — во́лком смотре́ть;
г. на рэ́чы про́ста — смотре́ть на ве́щи про́сто;
со́рам на свет г. — сты́дно в глаза́ лю́дям смотре́ть;
г. сме́рці ў во́чы — смотре́ть сме́рти в глаза́;
на свет г. не хо́чацца — на свет не гляде́л бы;
г. праз па́льцы — смотре́ть сквозь па́льцы;
г. няма́ на што — смотре́ть не́ на что;
г. у во́чы каму-небудзь — смотре́ть в глаза́ кому-л.;
г. у зу́бы — (каму) смотре́ть в зу́бы (кому);
г. у рот — (каму) смотре́ть в рот (кому);
г. у магі́лу — смотре́ть в моги́лу;
г. ко́са — (на каго, што) смотре́ть ко́со (на кого, что);
гле́дзячы па абста́вінах — смотря́ по обстоя́тельствам;
на ноч гле́дзячы — на́ ночь гля́дя;
г. у ко́рань — смотре́ть в ко́рень;
г. пра́ма ў во́чы — смотре́ть пря́мо в глаза́;
г. у кусты́ — смотре́ть в кусты́;
як у
г. чужы́мі вача́мі — смотре́ть чужи́ми глаза́ми;
во́чы б мае́ не глядзе́лі — глаза́ бы мои́ не смотре́ли (не ви́дели);
г. адны́м во́кам — смотре́ть одни́м гла́зом;
расці́ на лес гле́дзячы — расти́ на лес гля́дя;
г. кра́ем во́ка — смотре́ть кра́ем гла́за;
г. пі́льным во́кам — смотре́ть (гляде́ть) во все глаза́ (в о́ба гла́за);
г. з надзе́яй — смотре́ть с наде́ждой;
куды́ во́чы глядзя́ць — куда́ глаза́ глядя́т;
г. пра́ўдзе ў во́чы — смотре́ть пра́вде в глаза́;
г. праз ружо́выя акуля́ры — смотре́ть сквозь ро́зовые очки́;
г. (на каго) зве́рху ўніз — смотре́ть (на кого) све́рху вниз;
г. вялі́кімі вача́мі — смотре́ть больши́ми глаза́ми;
г. са сваёй звані́цы — смотре́ть со свое́й колоко́льни;
не г. ні бо́ка, ні во́ка —
як во́ўка ні кармі́, а ён усё ў лес глядзі́ць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цягну́ць, цягну, цягнеш, цягне;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15. Слаба дзьмуць, рухацца, ісці (пра паветра).
16.
17.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́сца, ‑а,
1. Прастора зямной паверхні, якая занята або можа быць занята кім‑, чым‑н.
2. Мясцовасць.
3. Прастора, на якой можна размясціцца; прастора, прызначаная для каго‑н.
4. Урывак, частка літаратурнага, мастацкага або музычнага твора.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прайсці́, прайду, пройдзеш, пройдзе;
1. Ступаючы, перамясціцца.
2.
3. Выпасці (пра ападкі).
4. Пралезці, прасунуцца праз што‑н.
5. Пралегчы, працягнуцца ў якім‑н. напрамку (пра дарогу, тунель і пад.).
6. Аказацца прынятым, залічаным у выніку галасавання, адбору і пад.
7.
8.
9.
10. Адбыцца, закончыцца з якім‑н. вынікам.
11. Мінуць, адысці ў мінулае (пра час, падзеі і пад.).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
све́жы, ‑ая, ‑ае.
1. Які не страціў сваіх натуральных якасцей.
2. Такі, які не быў у карыстанні, ва ўжыванні.
3. Чысты, нічым не забруджаны, які часта абнаўляецца (пра
4. Халаднаватыя досыць халодны.
5. Які не страціў сваёй сілы, бляску, яркасці ці натуральная афарбоўкі.
6. Здаровы, поўны сіл, энергіі, запалу (пра чалавека).
7. Не стомлены, не знясілены.
8. Які нядаўна або толькі што з’явіўся, узнік; новы.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сла́бы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае невялікую фізічную сілу, недастаткова дужы фізічна.
2. Пазбаўлены стойкасці, цвёрдасці; які не вызначаецца цвёрдым характарам.
3. Нетрывалы, нямоцны.
4. Нізкі па якасці і колькасці, марны, мізэрны.
5. Не здольны наступаць ці абараняцца; дрэнна ўзброены.
6. Які не мае моцнай улады, аўтарытэту, не можа аказаць вялікага ўплыву на што‑н.
7. Які мае невялікую магутнасць, сілу, энергію.
8. Не здольны аказаць моцнае дзеянне на каго‑, што‑н.
9. Нязначны па сіле праяўлення, напружанасці.
10. Недастаткова абгрунтаваны, малапераканальны.
11. Нязначны, малы.
12. Які дрэнна ведае ці выконвае сваю работу, сваю справу.
13. Не цвёрды, не тугі, не густы.
14. Нямоцна зацягнуты.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыма́ць
1.
2. (поддерживать, быть опорой) держа́ть, нести́;
○ т. банк — держа́ть банк;
◊ т. язы́к за зуба́мі (на пры́вязі) — держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи);
т. ву́ха во́стра — держа́ть у́хо востро́;
т. у по́лі зро́ку — держа́ть в по́ле зре́ния;
т. галаву́ высо́ка — держа́ть го́лову высоко́;
т. сло́ва — держа́ть сло́во;
т. у абцуга́х — держа́ть в тиска́х;
т. у ра́мках (шо́рах) — держа́ть в ра́мках;
т. у чо́рным це́ле — держа́ть в чёрном те́ле;
т. фасо́н — держа́ть фасо́н;
т. сябе́ — держа́ть (вести́) себя́;
т. сябе́ ў рука́х — держа́ть себя́ в рука́х;
т. у рука́х — (каго) держа́ть в рука́х (кого);
т. руку́ — (чыю) держа́ть ру́ку (чью);
т. нос на ве́тры — держа́ть нос по́ ветру;
т. по́рах сухі́м — держа́ть по́рох сухи́м;
т. у во́жыкавых рукаві́цах — (каго) держа́ть в ежо́вых рукави́цах (кого);
т. на адле́гласці — (каго) держа́ть на расстоя́нии (кого);
т. ула́ду — быть у вла́сти;
т. у галаве́ — держа́ть в уме́;
т. хвост пістале́там — держа́ть хвост пистоле́том;
т. ка́мень за па́зухай — держа́ть ка́мень за па́зухой;
т. ма́рку — держа́ть ма́рку;
т. пад шкляны́м каўпако́м — держа́ть под стекля́нным колпако́м;
т. у кі́пцях — держа́ть в когтя́х;
т. курс — держа́ть курс;
т. ле́йцы ў рука́х — держа́ть во́жжи в рука́х;
т. высо́ка сцяг — держа́ть высоко́ зна́мя
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)