Verbum

◎ Кузу́бам ’насуперак’ (ТС). Да кузуб (гл.)? Семантыка не зусім ясная. У адзінай ілюстрацыі: «Як ты стала проціво кузубом, то й вон ужэ стал ожыгацца, не моўчыць» (ТС, 2, 248), кузуб можна разумець у зафіксаваным значэнні — ’пасудзіна вялікіх памераў’.

◎ Кі́бкі ’страва з малака і крухмалу’ (З нар. сл.). Калі ўлічыць, што страва складаецца з кавалкаў крухмалу і вадкасці, можна дапусціць паходжанне кібкі ад скібкі (гл. скібка). Пры гэтым адбылася памылковая дэкампазіцыя з прыняццем пачатковага с‑ за прэфікс.

◎ Набольш ’найбольш, больш за ўсё’ (Нас., ТС), на́баля, набблі ’тс’ (Рам. 1, 4), ст.-бел. наболтай (XVI ст.). Паводле Карскага (1, 231), у апошнім слове можна бачыць пропуск и, але верагодней гэта форма з прэфіксам на-. Гл. наі.

Перакулды́кнуцца ’перакуліцца’ (Бяльк.), смал. перекулды́кну́ться ’з цяжкасцю павярнуцца’. Рус. (Літва, Эстонія) перекулдыхну́ться ’перакуліцца’. Да пера- (гл.) і ⁺‑кулды́кацца, якое можна супаставіць з літ. kuldùkas ’драўляны абутак’, невыгоднасць карыстання якім прыводзіла да спатыкання і падання, асабліва ў снежную пару.

◎ Перашчыўля́ць (пірішчыўляцьJ ’перашчыкнуць’ (Юрч. СНЛ). Да пера- (гл.) і гажыўляць, якое, магчыма, гепетычна суадносіцца з шчыпаць (гл.), аднак застаецца няясным спалучэнне ‑ўл‑: можна дапусціць, што яно з ‑пл‑, параўн. укр. перещеплювати ’зрабіць новую прышчэпку’, ’перамяжоўвацца, урэзвацца перавузінай, перашыйкам’.

Ро́счынак (росчынок) ’рашчына’ (хойн., Мат. Гом.). Можна дапусціць уплыў польск. мовы (rozczyn ’тс’ з суф. *‑ъkъ > ‑ок). Аднак вядома і польск. rozczyna ’тс’. Да раз‑/рос‑ (< прасл. *orz‑) і чыніць < прасл. *činiti ’рабіць’ (гл.). Параўн. укр. ро́зчин ’раствор’.

Сыраві́зна ’усялякая зелень, прыдатная для ежы’, ’сырасць’, ’недавараная ежа’ (Нас.), ’што можна есці сырым, негатаваным’ (Сцяшк. Сл.), ’нябеленае льняное палатно’ (ашм., Нар. скарбы). Параўн. каш. sërov́izna ’недагатаванасць; свежасць, сырасць’. Да сыравы (гл.) з суф. ‑ізн‑а, параўн. сырызна.

Трампяля́сы (трымпыля́сы) ’лахманы’ (іван., Нар. лекс.). Складанае слова з няяснай структурай: першую частку можна звязаць з трапаць (гл.) з устаўным экспрэсіўным ‑м‑, параўн. трыплялі ’махры ў рушніку’, польск. дыял. tremcie ’лахманы’, гл. трамця, а другую — з ляскаць, гл.

Ізра́на ’рана’, ’раней часу’ (Нас.). Рус. дыял. изра́на, ст.-рус. изра́нья ’рана, з самага ранку’. І‑ можна тлумачыць як пратэзу; параўн. зранку, зрання. Аднак не выключана, што бел. слова ўзыходзіць да ст.-рус. изранья, зафіксаванага з XIII ст.