Сычу́г ’адзін з аддзелаў страўніка жвачных жывёл’ (ТСБМ; б.-каш., ст.-дар., пін., Жыв. св.), сычу́к ’страўнік цяляці-сысуна’ (шуміл., Сл. ПЗБ). Укр. сичу́г ’тс’, рус. сычу́г ’тс’. Лічыцца запазычаннем з цюрк., параўн. куман. suzug ’кішка, вантробы’, кыпч. sučuk ’каўбаса’, тур. sudžuk ’тс’; гл. Фасмер, 3, 822 з аглядам літ-ры. Трубачоў (Дополн., там жа; ВЯ, 1960, 3, 68) узводзіць да рус. сы́тить ’сыціць, насычаць’ (гл. сыта), прыводзячы семантычныя паралелі ням. Lab, Labmagen ’сычуг’: laben ’цешыць, даваць асалоду’, асец. axsœn ’сычуг’, axsyn ’стварожваць’; сюды ж сычу́жны (сыр), сычу́жына ’сычужны фермент’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

spatter

[ˈspætər]

1.

v.t.

1) расплю́хваць

to spatter mud — расплю́хваць гразь

2) пасячы́, зрашаці́ць

Bullets spattered the wall — Ку́лі зрашаці́лі сьцяну́

3) Figur. абкі́дваць бало́там, гра́зьзю; узво́дзіць паклёп

2.

v.i.

расплю́хвацца

Rain spatters on the sidewalk — Дождж расплю́хваецца на тратуа́ры

3.

n.

1) ля́скат -у m.

a spatter of bullets — град ку́ляў

2) плю́скат -у m. (дажджу́)

3) пы́рскі; пля́мы ад пы́рскаў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

кла́сці, кладу́, кладзе́ш, кладзе́; кладзём, кладзяце́, кладу́ць; клаў, кла́ла; кладзі́; незак.

1. каго-што. Надаваць ляжачае становішча каму-, чаму-н. або змяшчаць куды-н. у такім становішчы.

К. дзіця ў калыску.

2. Змяшчаць, засоўваць куды-н.

К. рэчы ў чамадан.

3. Адпраўляць на лячэнне, змяшчаць (у клініку, шпіталь і пад.).

К. хворага ў бальніцу.

4. што. Накладваць, наносіць на паверхню чаго-н.

К. фарбу на сцены.

К. павязку на рану.

5. што. Накладваць (страву, корм); дадаваць унутр чаго-н.

К. кашу ў талеркі.

К. прыправу ў страву.

6. што. Рабіць адбітак на чым-н.

К. штамп.

7. што. Узводзіць, будаваць.

К. сцены з цэглы.

8. што. Рабіць, пракладваць, укладваць.

К. падлогу.

К. мост.

9. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Адкладваць (яйцы) для захавання патомства (пра насякомых).

К. лічынкі.

10. перан., што. Аддаваць, траціць.

К. сілы на будаванне хаты.

◊

Класці галаву (жыццё) за каго-што — паміраць, аддаваць жыццё за каго-, што-н.; ахвяроўваць сабой.

|| зак. пакла́сці, -кладу́, -кладзе́ш, -кладзе́; -кладзём, -кладзяце́, -кладу́ць; -кла́ў, -ла́ла; -кладзі́, палажы́ць, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны і скла́сці, складу́, складзе́ш, складзе́; складзём, складзяце́, складу́ць; склаў, -ла́ла, складзі́; скла́дзены (да 7 знач.).

|| наз. кла́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Празу́ка ’разумнік’ (Нас.), празу́х ’тс’ (Нас.), празукавтпы ’разумны, кемлівы’ (Нас.), празу́куваты ’прабіўны’ (мсцісл., Падлужны, вусн. паведамл.)· Рус. пск., смол., маск. прозу́ка ’прайдоха, прайдзісвет’. Не можа разглядацца асобна ад азу́ка, азукаваты ’спрытны, жвавы’ (гл.), якое Мартынаў (SlW, 68; ЭСБМ, 1, 97) узводзіць да зух (гл.). Тады празух, відаць, з прыст. при‑ (гл.), параўн. прадзіва ’цуд, дзіва’, пране спух, а празука, улічваючы фанетыку рускага слова, відаць, ад ^пракукаваць па мадэлі пройди, праныра і г. д. Тапароў (Балтийские яз., 45) рус. маск. прозу́ка, прозу́кий ’спрытны, пранырлівы, прайдоха’ ўзводзіць да літ. zuiti ’снаваць, шныраць, бегаць’ (*pra‑zu(i)‑k‑). Паходжанне слова застаецца няясным, асабліва ў словаўтваральным плане.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сала́ш ’будан’ (ПЗБ, ТС, Яшк.; пух., З нар. сл.). Укр. шала́ш, сала́ш, рус. шала́ш, польск. salasz, славац. salaš ’тс’. Большасць даследчыкаў узводзіць да цюрк., параўн. тур. salaš, азерб. šalaš ’шалаш, палатка’, гл. Міклашыч, 287; Локач, 143; Фасмер, 3, 397 з літ-рай. Паводле Якабсона (IJSLP, 1/2, 1959, 276), розныя славянскія формы запазычаны з розных цюркскіх гаворак. Кіш (ЭИРЯ, 1963, 58–62) крыніцай славянскага слова лічыць венгерскую мову. Беларускае слова непасрэдна магло быць запазычана з украінскай. Падрабязна гл. Супрун, Лекс. тюрк., 68 і наст. Гл. таксама шалаш. Агляд семантыкі і этымалогій гл. яшчэ Клепікава, Паст. терм., 172 і наст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трупа́ціць экспр. ‘есці’ (Юрч. Вытв.): Трупаціла яна крупеню, / Яечню, руднік, жур, смажэню («Энеіда навыварат», Бел. літ. XIX ст.). Рус. смал. трупа́чить ‘разліваць ежу’ (1853 г., СРНГ). Хутчэй за ўсё, экспрэсіўнае ўтварэнне ад трупаць (гл.), аднак параўн. балг. тру́пам ‘накладаць, нагрувашчваць’, макед. трупи ‘навальваць, набіваць’, серб. тр̀пати ‘набіваць, напіхваць’, харв. tr̀pati ‘тс’, славен. trpati ‘тс’ (з харв., серб., (гл. Сной₂, 788) і асабліва серб. тр̀пија ‘абжорства’. Паводле Скока (3, 508), балгарска-македонскія формы звязаны чаргаваннем з харвацка-сербскімі і выводзяцца з *trupъ (гл. труп). Сной₂ (788) узводзіць да прасл. *tьrpati, роднаснага ст.-інд. tr̥̀pyati ‘насыціцца, задаволіцца’, нова-перс. tulf ‘перанасычанасць’ і пад. Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трымана́ ‘надакучлівы чалавек’ (Мат. Гом.). Відаць, да трымані́ць ‘гаварыць абы-што, хлусіць’ (гл. траманіць, для якога прапануецца літоўская крыніца запазычання). Можа быць звязана з мані́ць, ману́ць, аднак па значэнні і па форме слова бліжэй да славен. tŕmen ‘упарты, капрызны, натурысты’, харв. чак. ne trmi ‘не ўпірайся’, якія Борысь (RS, XLI, 1, 40 -41) узводзіць да прасл. *trьměti ‘тырчаць, заставацца на сваім, упірацца’, што дало каўзатыў *trimati (Борысь, 652), гл. трымаць. У такім выпадку трыманіць можа быць другасным утварэннем ад назоўніка або прыметніка, параўн. укр. тримни́й ‘трывалы’; сюды ж, магчыма, і ўкр. тримо́нний няпэўнага значэння і паходжання (ЕСУМ, 5, 638).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

square​3 [skweə] v.

1. рабі́ць квадра́тным або́ прамавуго́льным;

squared paper папе́ра ў кле́тку

2. упарадко́ўваць, выро́ўніваць (рахунак, вынік і да т.п.);

square accounts with smb. разлі́чвацца з кім-н.

3. дастасо́ўваць; дастасо́ўвацца; узгадня́ць; пагадня́цца;

squa re one’s action by the law узгадня́ць свае́ дзе́янні з зако́нам

4. узво́дзіць у квадра́т; вызнача́ць пло́шчу;

square a circle вы́лічыць пло́шчу кру́га

square off [ˌskweərˈɒf] phr. v. разбіва́ць на квадра́ты

square up [ˌskweərˈʌp] phr. v. infml (with) разлічы́цца, расплаці́цца (з кім-н.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

производя́щий

1. прич. які́ (што) ро́біць, які́ (што) право́дзіць; які́ (што) выко́нвае; які́ (што) выкліка́е, які́ (што) прычыня́е; які́ (што) вырабля́е; яка́я (што) нараджа́е; які́ (што) надае́ чын, які́ (што) узво́дзіць (у чын); які́ (што) выво́дзіць; см. производи́ть;

2. прил., эк. вытвара́ючы, вырабля́ючы;

3. грам. утвара́льны;

производя́щая осно́ва утвара́льная асно́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

производи́ть несов.

1. (совершать, делать, выполнять) рабі́ць, право́дзіць, выко́нваць;

производи́ть о́пыт рабі́ць (право́дзіць) до́след;

производи́ть подсчёт рабі́ць падлі́к;

производи́ть ремо́нт рабі́ць (выко́нваць) рамо́нт;

2. (причинять, порождать, вызывать) рабі́ць, выкліка́ць, прычыня́ць;

производи́ть впечатле́ние рабі́ць (выкліка́ць) ура́жанне;

производи́ть переполо́х выкліка́ць (рабі́ць) пярэ́палах;

3. (вырабатывать) вырабля́ць;

производи́ть проду́кцию вырабля́ць праду́кцыю;

производи́ть ты́сячи тонн пшени́цы, ржи, са́хара вырабля́ць ты́сячы тон пшані́цы, жы́та, цу́кру;

4. (рождать) нараджа́ць;

производи́ть пото́мство нараджа́ць пато́мства;

5. (в чин, звание) узво́дзіць (у чын), надава́ць чын;

производи́ть в лейтена́нты узво́дзіць у чын лейтэна́нта;

6. (устанавливать происхождение) выво́дзіць;

э́то сло́во произво́дят от гре́ческого ко́рня гэ́та сло́ва выво́дзяць ад грэ́часкага ко́раня;

◊

свет не производи́л свет не ба́чыў;

производи́ть на свет нараджа́ць на свет;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)