Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

яўрэ́йства, ‑а, н., зб.

Яўрэйскі народ, яўрэі.

яфеты́ды, ‑аў; адз. яфетыд, ‑а, М ‑дзе, м.

Група народаў часткі Каўказа, Пярэдняй Азіі, Міжземнамор’я, Пірынеяў, да якіх адносяцца некаторыя старажытныя плямёны, а таксама сучасныя народы: абхазцы, баскі, грузіны, чаркесы і пад.

яфеты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да яфетыдаў, які належыць, уласцівы ім. Яфетычныя плямёны.

•••

Яфетычная мова — тэрмін, які першапачаткова быў уведзены М.Я. Марам для абазначэння роднасці моў Каўказа з семіцкімі і хаміцкімі, затым распаўсюджаны ім на ўсе старажытныя мёртвыя мовы Міжземнаморскага басейна і Пярэдняй Азіі і некаторыя жывыя мовы ў Пірынеях і на Паміры.

яфрэ́йтар, ‑а, м.

Першае вайсковае званне, якое прысвойваецца салдату. Мікіта за добрую службу выйшаў у яфрэйтары. Галавач. // Асоба, якая мае гэта званне.

[Ням. Gefreiter.]

яфрэ́йтарскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да яфрэйтара, належыць яфрэйтару. Яфрэйтарскі чын. Яфрэйтарскія пагоны.

я́хант, ‑а і ‑у, М ‑нце, м.

1. ‑у. Стараславянская назва каштоўных камянёў рубіну і радзей сапфіру.

2. ‑а. Асобны ювелірна апрацаваны кусочак гэтых камянёў, што выкарыстоўваецца як упрыгожанне. Пярсцёнак з яхантам.

я́хантавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да яханту. Яхантавыя завушніцы.

яхі́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Разм. Тое, што і яхідна ​1 (у 2 знач.). [Палатна:] — Уга... знайшлі ціхоню... Гэта не дзед, а яхіда чыстая. Лынькоў.

яхі́дна 1, ‑ы, ж.

1. Млекакормячая жывёліна атрада клаачных, накрытая іголкамі і поўсцю (водзіцца ў Аўстраліі, Новай Гвінеі, Тасманіі).

2. перан. Разм. Пра злога, каварнага чалавека. Не хлопец, а яхідна нейкая.

яхі́дна 2, ‑ы, ж.

Ядавітая аўстралійская змяя сямейства аспідаў.

яхі́днасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан яхіднага. — Можна і зусім уцячы, — мякка, з яхіднасцю параіў Собаль, — дэзерціраваць. Мележ.