Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ятры́шнікавыя, ‑ых.

Сямейства аднадольных травяністых раслін; тое, што і архідныя.

я́ўка, ‑і, ДМ яўцы; Р мн. явак; ж.

1. З’яўленне, прыход куды‑н. або прысутнасць дзе‑н. (звычайна па афіцыйнаму распараджэнню). Яўка ў суд.

2. Канспіратыўная сустрэча. Мінула гадзіна, прызначаная для яўкі, а .. [Косця] не ішоў. Новікаў. Паўлоўская мае сувязь з падполлем, атрымлівае і выконвае адказныя заданні, наладжвае яўкі, сустракаецца з іншымі падпольшчыкамі. Кудраўцаў. // Месца, памяшканне, дзе адбываецца такая сустрэча. Хведар.. быў чацвёрты чалавек у брыгадзе, .. які ведаў усе гарадскія яўкі. Шамякін. [Туравец] даў адрасы явак, сказаў умоўленыя паролі і працягнуў пашпарт і пропуск. Мележ. / Пра адрасы і іншыя звесткі аб такіх сустрэчах. [Хведар:] — Вось паролі і яўкі. Звязвайся з нашымі людзьмі. Няхай.

я́ўканне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. яўкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. — Кот, відаць, увіваўся каля некага і бесперапынным яўканнем вымагаў спажыву. Кулакоўскі.

я́ўкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Тое, што і мяўкаць.

я́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да яўкаць.

я́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Не скрыты, не сакрэтны; адкрыты. Адсідка ў крэпасці вяла за сабою паліцэйскі нагляд: яўны або патайны. Лужанін. Пасля ўсяго Гані стала зразумела адно: калі ў бойцы вораг быў яўны, адкрыты, узброены, яго бачылі твар у твар, то зараз, у мірную пару, яго цяжка распазнаць, нават з вока на вока. Грамовіч. І ні разу ён [Алесь] не прамінаў, каб дазнацца прычыну тых страхаў. А іх — яўных і ўяўных — хапала тады. Ваданосаў.

2. Зусім відавочны, зразумелы ўсім. Конь выказаў яўныя намеры кінуцца ўперад. Лынькоў. Ад гэтага вее ўжо не чым іншым, як яўным жаданнем некаму спадабацца. Васілевіч.

яўрэ́і, ‑яў; адз. яўрэй, ‑я, м.; яўрэйка, ‑і, ДМ ‑рэйцы; мн. яўрэйкі; ‑рэек; ж.

Народ семіцкай моўнай групы, аб’яднаны агульным паходжаннем і, часткова, рэлігіяй, які цяпер жыве ў розных краінах.

яўрэ́й,

гл. яўрэі.

яўрэ́йка,

гл. яўрэі.

яўрэ́йскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да яўрэяў, які належыць, уласцівы ім. Яўрэйская мова. Яўрэйскае насельніцтва. □ Ідучы з прыяцелем у Смалярню, Янка гаварыў аб яўрэйскай інтэлігенцыі, з якой пазнаёміўся. Колас.