Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

чэ́рава, ‑а, н.

1. Разм. Бруха, жывот. Нядоўга думаючы, .. [насарог] схіліў галаву ўбок і запусціў два страшэнныя рагі ў чэрава мастадонта. Маўр. Дзікі кабан павольна выходзіць з ляснога гушчару і брыдзе па чэрава ў снезе. Колас.

2. Унутраная частка жывата чалавека, жывёлы. Развіццё плода ў чэраве маці. // перан.; чаго. Унутраная частка чаго‑н. Тумілін адчыніў вузкія дзверцы і знік у чэраве электрапечы. Савіцкі. Васіль Малюк зноў адчыніў топку і з нейкай упартай метадычнасцю пачаў кідаць у яе ненажэрнае чэрава паліва. Васілёнак.

чэрававяшча́льнік, ‑а, м.

Той, хто мае здольнасць да чэрававяшчання.

чэрававяшча́льніца, ‑ы, ж.

Жан. да чэрававяшчальнік.

чэрававяшча́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да чэрававяшчання. Чэрававяшчальны голас.

чэрававяшча́нне, ‑я, н.

Здольнасць гаварыць, не рухаючы губамі, калі здаецца, што гукі ідуць быццам з жывата, з чэрава.

чэравасячэ́нне, ‑я, н.

Спец. Хірургічная аперацыя, звязаная з раскрыццём брушной поласці.

чэ́рап, ‑а; мн. чарапы, ‑оў; м.

1. Шкілет галавы пазваночных і чалавека. Трапіўся б, скажам, на дарозе воўк (а іх тут багата зімою цягаецца), — Федзя адразу раскроіў бы яму чэрап і прыцягнуў у сяло. Ваданосаў. У супрацьлеглым канцы паляны мы знаходзім чэрап лася з пазваночным хрыбтом і абгрызеную лапатку. В. Вольскі. // Паверхня, верхняя частка галавы. Рэдкія валасы ледзь прыхоўваюць вылыселы чэрап. Мурашка.

2. часцей мн. (чарапы́, ‑оў). Абломак, асколак разбітага глінянага, шклянога, фарфоравага і пад. посуду. [Максім Астаповіч] зняў з акна вазончык і вынес на двор.., разбіў аб камень пасудзіну, усім вільготным влепкам узяў з чарапоў зямлю з раслінай і пасадзіў у .. зямлю. Чорны. Калі Базылёва маці агледзелася і знайшла чарапы ад збана, яна ўсю віну ўзлажыла на Янку. Колас.

чэ́рвень, ‑я, м.

Шосты месяц каляндарнага года.

чэ́рвеньскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да чэрвеня. Пясчаная, злёгку ўзгоркаватая даліна ўсцяж заслана зялёным абрусам чэрвеньскага жыта. Навуменка.

чэрвепадо́бны, ‑ая, ‑ае.

Падобны на чарвяка, які мае знешні выгляд чарвяка. Неўзабаве.. [дацэнт] убачыў, што лоб Ахтана засеялі кроплі буйнога поту, зразумеў, што хірург не можа знайсці чэрвепадобнага адростка. Алешка.