*Сула́гада, сулагода ’згода’ (ТС). З прыст. су- і лагода, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прашавярэ́ніцца ’не выканаць загаду’ (Нас.). З прыст. пра-, прыст. ша‑ аргатычнага паходжання і вярэ́ніцца. Апошняе паходзіць ад вярэня, параўн. вярэнька ’някемлівы, мешкаваты чалавек’ (гл). Сюды ж з іншай суфіксацыяй рус. цвяр. ша́верзить ’строіць падкопы’, ша́верзні ’плёткі’, ша́верзень ’пляткар’ і бел. вярзці (гл. Фасмер, 4, 393).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паме́жак ’узмежак, мяжа’ (ТСБМ). Конфікснае ўтварэнне (прыст. па‑ і суф. ‑ак) ад мяжа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сабе́чыць, часцей з прыст. прысабе́чыць ’набываць ва ўласнасць’, ’прысвойваць’ (Нас.). Дэрыват ад займ. сабе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́гані ’загон поля ад разоры да разоры’ (калінк., Сл. ПЗБ), су́ганькі ’месца, дзе сыходзяцца гоні’ (Шат.). З прыст. су- і гоні (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сузо́к ’мыс’ (Ласт.). Рус. пск., цвяр. сузо́к ’мыс’. Да уз‑ (гл. вузкі) з прыст. с‑ і суф. ‑ок. Параўн. суга ’тс’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́тарыца ’мітусня, бязладная бегатня’, су́тарыцца ’мітусіцца’, су́тарны ’мітуслівы’ (Ласт.). Параўн. укр. су́торатися, рус. су́ториться ’спрачацца’, польск. posątorzyć się ’паспрачацца’. Борысь (Etymologie, 582) адносіць сюды ж серб.-харв. sútor ’першы вечаровы змрок’ і рэканструюе прасл. *sǫtorъ (*sǫtora), вытворнае ад *ter‑ (гл. церці) з прыйменнай прыст. *sǫ‑, якой адпавядае прыдзеяслоўная прыст. *sъ‑ з першасным значэннем ’узаемнае трэнне, сутыкненне, спрэчка’, параўн. суты́ра (гл.). Гл. папярэдняе слова, таксама Фасмер, 3, 811.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сако́лле ’аддаленыя глухія месцы навокал’ (Яшк.). Ад кораня ‑кол‑ (гл. аколіца, наваколле) з прыст. са‑, тыповай для магілёўскіх гаворак, і суф. зборнасці ‑ле.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Со́дні ‘суткі, доба, пара’ (дзісн., Ласт.). Параўн. рус. со́денный ‘тое, што адбылося ў нашы дні, сучасны нам’. З прыст. со‑ і дзень у мн. л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сухра́п ’сухар’ (Ян.), сухра́пец ’тс’, ’выраст у хлебе’ (Мат. Гом.), сухра́пкі ’замёрзлая гразь, груда’ (рагач., Сл. ПЗБ). Утворана пры дапамозе прыст. су- ад храпа, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)