пра́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.
Прыстасаванне, на якое падвешваецца кудзеля пры прадзенні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пра́сніца ж. (для прядения) пря́слице ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пра́сніца, ‑ы, ж.
Прыстасаванне, на якое падвешваецца кудзеля для прадзення. Схадзіліся на вячоркі дзяўчаты з прасніцамі і калаўроткамі, а да іх далучаліся хлопцы. Колас. Сядзелі за прасніцамі жанкі, прадучы кужаль і кудзелю. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пра́сніца ’прыстасаванне, да якога прывязваецца кудзеля пры прадзенні’ (ТСБМ, Касп.; в.-дзв., Сл. ПЗБ; карм., Мат. Гом., Бяльк., Влад.), пра́сліца ’тс’ (Касп., Шат., Влад.), пра́ліца (Сл. ПЗБ; рас., Шатал.), рус. пря́сница, пря́слица, польск. przęślica, чэш. přeslice, славац. praslica, серб.-харв. пре̏слица, славен. préslica. Прасл. *pręsnica (Трубачоў, Этимология–1963, 20) і *pręslica (Махэк₂, 494). Утварэнні з рознымі суф. ад *pręsti, prędǫ (гл. прасці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праслён (прэслён), прэ́сленка, прэ́слёнка ’каменьчык з дзірачкай, прасніца’ (ТС), параўн. рус. пря́слен, пря́слень ’тс’, ст.-польск. przęśleń ’матавіла’, чэш. přeslen ’прасніца’, славац. prasleň ’тс’, в.-луж. přasleń ’тс’, н.-луж. pśěslin ’тс’, палаб. prąslen ’тс’, серб.-харв. пре̏шљен ’прасніца; пазванок’, славен. preslèn ’прасніца’, балг. пре́шлен ’прасніца; пазванок’, макед. прешлен ’прасніца’. Прасл. *prąslenъ, *pręslenь, утворанае ад *pręslo (гл. прасла) з суф. *‑enъ, *‑enь (Махэк₂, 491; Бязлай, 3, 115; Шустар-Шэўц, 2, 1167; БЕР, 5, 688, з літ-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пра́дка ’пралля’ (Бес., Уладз.; метрык., Мат. Гом.; свісл., Шатал.), ’калаўротак’, ’папрадухі’ (Уладз.), ’прасніца’ (нараўл., Мат. Гом.). Параўн. укр. прядка ’прасніца; пралля’, польск. prządka ’пралля’, чэш. дыял. prąd ’прасніца’. Да прасці праду.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́дэсь ’прасніца’ (Бес.), по́дюс ’тс’ (кам., Жыв. НС). Гл. потам,
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пра́ліца ’калаўрот’ (Касп.), ’прасніца’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Дэрыват ад асновы прач- (параўн. пралля) з суф. ‑іца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пахаду́шкі, походу́шкі ’прасніца з днішчам’ (Уладз.). Не зусім ясна. Магчыма ад тпаход < пахаджаць < хадзіць (гл.) — з такой прасніцай хадзілі на папрадухі (вячоркі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́тась, по́тэсь, потюсь, поцюсь ’прасніца’, ’дэталь у прасніцы, да якой прывязваецца кудзеля’ (Клім., Тарн., Чач., Сл. Брэс.; пін., Шатал.; ТС; слонім., Сцяшк. Сл.), пптюс ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ), поцесь (Нас.), поцясь ’тс’ (лях., баран., Сл. ПЗБ; віц., Нар. словатв.), укр. потесь ’грэбень у калаўроце’, потюс ’кудзеля’, рус. наўг. потесь ’вясло’. Паводле ЕСУМ (4, 541), запазычана з польск. расіся ’прасніца’, што ўзыходзіць да *połesb, вытворнага ад * і esat і (гл. цясаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)