ко́ўш
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ко́ўш |
каўшы́ |
| Р. |
каўша́ |
каўшо́ў |
| Д. |
каўшу́ |
каўша́м |
| В. |
ко́ўш |
каўшы́ |
| Т. |
каўшо́м |
каўша́мі |
| М. |
каўшы́ |
каўша́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
коўш, каўша́, мн. каўшы́, каўшо́ў, м.
1. Шырокая круглая пасудзіна з ручкай для чэрпання вадкасці.
Зачэрпнуць вады каўшом.
2. Вялікае металічнае прыстасаванне ў розных механізмах для зачэрпвання, высыпання, разлівання і пад.
Ліцейны к.
К. экскаватара.
|| прым. каўшо́вы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́ўш (род. каўша́) м., в разн. знач. ковш;
зачэ́рпаць каўшо́м мукі́ — зачерпну́ть ковшо́м муки́;
ліце́йны к. — лите́йный ковш;
к. экскава́тара — ковш экскава́тора
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
коўш, каўша, м.
1. Шырокая круглая пасудзіна з ручкай для зачэрпвання вадкасці. На ручніках, расшытых пеўнямі, Хлеб-соль падносім для гасцей, Вядзём за стол, каўшамі пеннымі Частуем брагай. Гаўрусёў. // Разм. Тое, што і туфель. Верна трымае мяшок, а я каўшом насыпаю з засека пшаніцу. Жычка.
2. Вялікае металічнае прыстасаванне ў розных механізмах, якое служыць для зачэрпвання, разлівання і пад. Коўш экскаватара. Коўш скрэпера. Разлівачны коўш. □ Коўш нахіліўся, і ў завалачнае акне печы наліўся чыгун. Карпаў.
•••
Чэрпаць (браць і пад.) каўшом гл. чэрпаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Коўш ’шырокая круглая пасудзіна з ручкай для зачэрпвання вадкасці’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Мат. Гом., ТС, Жд. 2, Яруш., З нар. сл., Бяльк., Маш., Федар. Рук., Чудов., КЭС, лаг., Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. káušas ’тс’ (там жа, 2, 509). Укр. ківш, рус. ковш ’тс’, польск. kowsz ’тс’. Запазычанне з літ. káušas ’тс’. Гл. Урбуціс, Baltistica, 5 (1), 62; Непакупны, Мовознавство, 1970, 6, 35; Адкупшчыкоў, Baltistica, 6 (2), 185–192; Лаўчутэ, Балтизмы, 13–14.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
карэ́ц, -рца́, мн. -рцы́, -рцо́ў, м.
Драўляны або металічны коўш (у 1 знач.) з ручкай для зачэрпвання вады, квасу і пад.; конаўка.
|| прым. карцо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аднакаўшо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адзін коўш. Аднакаўшовы экскаватар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарпа́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Коўш, пасудзіна для чэрпання якой-н. вадкасці.
2. Частка машыны, механізма (экскаватара і інш.) у выглядзе каўша, які служыць для выбірання грунту.
|| прым. чарпако́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вагра́начны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да вагранкі. Ваграначны коўш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)