вы́ручыць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́ручу |
вы́ручым |
| 2-я ас. |
вы́ручыш |
вы́ручыце |
| 3-я ас. |
вы́ручыць |
вы́ручаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́ручыў |
вы́ручылі |
| ж. |
вы́ручыла |
| н. |
вы́ручыла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́ручыўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́ручыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.
1. каго (што). Памагчы каму-н. у цяжкіх абставінах.
В. з бяды.
В. сябра.
2. што. Утаргаваць.
В. грошы за тавар.
|| незак. выруча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вы́ручка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́ручыць сов., в разн. знач. вы́ручить;
в. з бяды́ — вы́ручить из беды́;
в. у дзень сто рублёў — вы́ручить в день сто рубле́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́ручыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
1. Памагчы выйсці з цяжкага становішча. Выручыць з бяды. □ [Салдат:] — Як ты мне дапамог! Не дапамог, а, можна сказаць, выручыў. Гамолка.
2. Утаргаваць. Вязуць усё, што трэба прадаць, каб выручыць сякую-такую капейчыну. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́ручыць (БРС, Бяльк., Яруш.). Рус. вы́ручить, укр. ви́ручити. Ст.-рус. вытворнае з прыст. вы‑ ад згубленага ручити ’паручыцца’, якое ад рука (Сразнеўскі, 3, 200). Булахоўскі (Деэтимологизация, 187) лічыць, што зыходным быў вобраз ’падаць руку выратавання’. Значэнне ’выручыць грошы’ ўзнікла лексіка-семантычным спосабам на базе першага значэння і, як лічыць Булахоўскі (там жа), праз прамежкавае прадстаўленне ’выратавацца ад страты’ (Шанскі, 1, В, 231).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́ручка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
1. гл. выручыць.
2. Утаргаваныя грошы.
Здаць выручку ў банк.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́ручаны в разн. знач. вы́рученный; см. вы́ручыць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выруча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да выручыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаргава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; -гава́ны; зак., што і чаго.
Набыць якую-н. суму грошай ад продажу чаго-н.; выручыць.
У. многа грошай.
|| незак. утарго́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́ручаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад выручыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)