Геагра́фія ’геаграфія’ (БРС). Рус. геогра́фия, укр. геогра́фія. Запазычанне, відаць, праз польск. geografia з лац. geographia (< грэч.) Фасмер, 1, 402; Шанскі, 1, Г, 53.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жгель ’выклічнік для абазначэння ўдару’ (полац., Нар. лекс., 26), джгель. Відаць, звязаны з жгаць2, джгаць (гл.), хаця і можа разумецца як гукапераймальны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жывасі́л ’расліна Inula helenum L.’ (Шат.). Відаць, народна-этымалагічная перапрацоўка дзівасіл (рус. девясил) ’Inula L.’, выкліканая асэнсаваннем жывы як цудадзейны (параўн. жывая вада).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кру́нуць1 ’каркнуць’ (Нас.). Балтызм. Да літ. krunkti ’каркаць’.

Кру́нуць2 ’выпіць залпам’ (Нас.). Відаць, да клюнуць ’тс’. Гукапераймальнае. Параўн. глюкаць, клюкаць ’піць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Набе́раткі ’набедрыкі, збруя’ (Бяльк.), набераткі ’паўшоры’ (маладз., Янк. Мат.), на́берадкі ’шляя’ (лаг., маладз., Шатал, Сл. ПЗБ). Відаць, дэфармаванае ў выніку дээтымалагізацыі набёдрыкі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Наотбег ’убок ад берага’ (ТС). З *на‑от‑бег, параўн. адбягаць ’аддаляцца’, першапачаткова, відаць, са спалучэння *на отбег (бяры, кіруй і г. д.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Наўмі́ць ’давесці да розуму, даць зразумець’ (Нас., Гарэц., Др.). Са спалучэння на ўм (навесці), гл. ум. Сюды ж, відаць, наўмену́ць (ныўмянуць) ’напомніць’ (Бяльк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́лупак (не́лупык) ’неслух, свавольнік’ (Яўс.). Відаць, з не і лупіць ’біць, лупцаваць’ (’біць да здзірання скуры’, Нас.), г. зн. ’той, каго не білі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Нехля, нэхля ’неахайная жанчына’ (брас., Нар. лекс.). Відаць экспрэсіўная форма ад няхлюя, ’тс’ ці пад., утвораная паводле мадэлі коця (< кот, коцік) і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ні́дбіць ’знемагаць, чахнуць’ (Нас.). Няясна; відаць, звязана з ныдзіць ’маркоціцца, ныць; знемагаць, чахнуць’ (ТС), магчыма, ад *ныдзьба ’маркота’ і пад. Гл. таксама ныдвіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)