шалёны, -ая, -ае.
1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).
Ш. воўк.
2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.
Шалёная, што ты надумала рабіць!
3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.
Шалёная скорасць.
4. перан. Неўтаймоўны, люты.
Ш. характар.
5. перан. Выпадковы, бязладны.
Шалёная куля.
◊
Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.
Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цкава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад цкаваць.
2. у знач. прым. Які падвяргаўся цкаванню. Цкаваны звер.
•••
Цкаваны воўк — пра чалавека, які зведаў усё, пабываў у розных жыццёвых пераплётах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
подуши́тьI сов., разг. (всех, много) падушы́ць, (много, долго, неоднократно) пападу́шваць, пападушы́ць;
волк подуши́л ове́ц воўк падушы́ў аве́чак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Немчуга́н ’немец (зневаж.)’ (ТС). Да немец! з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. зладзюгам, (ад злодзей), ваўчугам (ад воўк) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мядзве́дзь, ‑я, м.
1. Вялікая драпежная млекакормячая жывёліна з густой поўсцю і тоўстымі нагамі. Буры мядзведзь. Белы мядзведзь. Пячорны мядзведзь.
2. перан. Пра няўклюднага, непаваротлівага дужага чалавека. «Ну і мядзведзь, — думаў Сярмяжка, пазіраючы, як павольна клыпае.. [Яцкевіч]. — Нічога, мы цябе прыручым». Дадзіёмаў.
•••
Дзяліць шкуру незабітага мядзведзя гл. дзяліць.
Мядзведзь на вуха наступіў — аб адсутнасці музыкальнага слыху, здольнасцей да музыкі.
Мядзведзь у лесе здох — тое, што і воўк у лесе (за гарою) здох (гл. воўк).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчаці́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., што.
Падымаць угору, натапырваць поўсць, шчацінне і пад. Воўк шчацініць поўсць. // перан. Ставіць тарчма што‑н., рабіць што‑н. падобным на шчацінне. Вецер на страсе шчацініць салому.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ваўкава́ты ’ваўкаваты, нелюдзімы, дзікаваты’ (БРС), вовкова́ты (Бесар.), укр. вовкува́тий ’тс’. Параўн. рус. дыял. наўг. волкова́тый ’жвавы, спрытны’. Да воўк (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́ўчанкі (во́ўчэнкі) ’агульная назва неядомых грыбоў’ (Шатал.). Ад воўчаны, якое ў сваю чаргу ад воўк. Аб матывах намінацыі гл. вужоўкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
су́мчаты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае сумку (у 3, 4 знач.). Сумчаты воўк. Сумчаты крот. Сумчатыя грыбы.
2. у знач. наз. су́мчатыя, ‑ых. Падклас млекакормячых, якія даношваюць дзіцянят у сумцы (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лі́чаны прич., прил. счи́танный;
◊ ~ныя дні — счи́танные дни;
воўк і ~нае бярэ́ — посл. волк и счи́танное берёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)