лампа́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да лампады. Лампадныя агні. // Прызначаны для лампады. Лампадны алей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прыжмо́ ’каласкі жыта, падсмажаныя на агні’ (Нар. Гом.). Суфіксальнае ўтварэнне ад пры́жыць 1 ’пражыць, смажыць’ (гл.). Гл. таксама пражмо́.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

упрэ́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які добра ўварыўся, згатаваўся на жары, невялікім агні.

2. Разм. Упацелы, упараны. Упрэлы конь.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вары́цца, вару́ся, ва́рышся, ва́рыцца; незак.

1. Гатавацца кіпячэннем на агні.

Булён варыцца.

Бульба варыцца.

2. Падвяргацца апрацоўцы шляхам кіпячэння, плаўлення.

Клей варыцца.

Сталь варыцца.

◊

Варыцца ў сваім (уласным) саку — жыць або працаваць, не падтрымліваючы сувязі з іншымі, не выкарыстоўваючы іх вопыт.

|| зак. звары́цца, звару́ся, зва́рышся, зва́рыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саржаве́ць, ‑ее; зак.

Быць пераедзеным іржою. [Грасыльда:] — Дрот быў у агні, саржавеў, гнуўся, але дзе ты возьмеш што лепшае. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; незак., што.

1. Пячы на агні сала.

С. свежаніну.

2. перан. і без дап. Паліць (пра сонца; разм.).

Цэлы дзень скварыць сонца.

|| зак. сасква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны (да 1 знач.) і засква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны (пра страву).

|| наз. сква́ранне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

натушы́ць, ‑тушу, ‑тушыш, ‑тушыць; зак., што і чаго.

Спец. Наварыць на малым агні ў закрытай пасудзіне. Натушыць мяса. Натушыць бульбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ліхта́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ліхтара (у 1 знач.). Ліхтарныя агні. // Прызначаны для ліхтара. Ліхтарны слуп. Ліхтарнае шкло.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зні́клы, ‑ая, ‑ае.

Які знік, перастаў існаваць, стаў нябачным. Уздыхнуў фурман стары. Можа ўспомніў век пражыты, .. Жыцця зніклыя агні. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Салапа́ць ’гарэць (аб вялікім агні)’ (Мат. Гом.), салыпну́ць ’успыхнуць (пра пламя)’ (Сл. ПЗБ). Відаць, метафарычнае; да салыпаць, салупаць (гл.). Параўн. яшчэ вобразны выраз языкі полымя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)