Прасталы́ка ’прасцяк, нетактоўны чалавек’ (ТС). З прастарэ́ка (гл.) з заменай другой часткі на лыка; магчыма, намёк, што такі чалавек носіць лыкавыя лапці. Параўн. рус. ла́потник ’прасцяк; вясковы неадукаваны чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Размязжу́ліць ’раструшчыць’ (Нас.), размяжджу́рываць ’груба расціскаць’ (Юрч. СНЛ), мяжджу́рыць ’расціскаць’, ’біць, таўчы’, ’прагна есці’ (там жа), размяжжурыць ’разбіць на дробныя часткі’ (Шымк. Собр.), ’раздушыць’ (Касп.). Ад мязга́ 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дачыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Скончыць чытаць што‑н.; прачытаць да якога‑н. месца, якой‑н. часткі. — Там жа, проста ў тым самым месцы сказана і другое, Міхась Пятровіч, можа вы не ўспелі дачытаць? Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абва́л, ‑у, м.
1. Падзенне часткі якой‑н. вялікай масы. Абвал шахты. Абвал сцяны.
2. Глыбы камення, зямлі або снежная лавіна, якія абрушыліся з гор. Вятры заміраюць у долах глыбокіх, Абвалы спыняюць патокі ў гарах. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́ўну, прысл.
На роўныя часткі; у аднолькавай колькасці. Жылі ўсе дружнай камунай. Даілі кароў і малако дзялілі на ўсіх дзяцей пароўну. Курто. Іду і веру: нехта шчасце дзеліць Пароўну ўсім — На ўсе на свеце дні. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экстрапаля́цыя, ‑і, ж.
1. Кніжн. Пашырэнне вывадаў, атрыманых пры вывучэнні адной часткі з’явы, на другую частку яе.
2. У матэматыцы — вылічэнне па шэрагу дадзеных значэнняў матэматычнага выражэння іншых значэнняў яго, якія знаходзяцца па-за гэтым радам.
[Ад лац. extra — звыш, па-за і polio — выпраўляю, змяняю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Брэ́шкі, брэ́шка ’карункі’ (Сцяшк., Сцяшк. МГ). Магчыма, тое ж самае, што і брыж, брыжы (розныя часткі адзежы), гл. Брэ́шкі — фанетычны варыянт да бры́жкі? Параўн. брыж ’карункавы край’ (Касп.), брыжы́ ’карункі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Панядзёга ’жывёліна, якая нарадзілася ў панядзелак’ (Сл. ПЗБ). Ад панядзелак з суф. ‑ога (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 136) з адсячэннем суфікса і часткі каранёвай лексемы, якая, магчыма, успрымаецца як суфікс.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Святая́ннік ‘зверабой, Hypericum L.’ (ТСБМ, Кіс., ЛА, 1), сьветая́нкі ‘тс’ (Ласт.). Частковая калька свентаяннік або вынік адаптацыі першай часткі да святы (гл.); сюды ж сьвятая́нскае зельле (Гарэц.), гл. свентаянскае зелле.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грудзі́на, ‑ы, ж.
1. Грудная косць, з якой злучаны пярэднія канцы грудных рабрын і часткі плечавога пояса.
2. Верхняя пярэдняя частка вопраткі, якая прыкрывае грудзі. Грудзіна ў рубашцы расшпілілася, і з-пад яе свеціць голае цела. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)