імглі́сты, ‑ая, ‑ае.
Зацягнуты імглой; з імглой. Імглістае паветра. Імглістае неба. □ Стаяла імглістая зімовая раніца. Лупсякоў. Вецер б’е ў нямы курган, — Шапаціць імглісты бор. Купала. // Няяркі, няясны, пакрыты імглой. Імглістыя зоркі. □ За белымі хмарамі блукаў сонны імглісты месяц. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Масты́ріць ’мастачыць, нешта рабіць арыгінальнае’ (мсцісл., З нар. сл.). Рус. кастр., курган. мастырить ’майстраваць што-небудзь’. Бел.-рус. ізалекса. Утворана ад пск., цвяр. масте́рить пры ад’ідэацыі насты́рны. Да ма́йстар (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зраўнава́цца, -ну́юся, -ну́ешся, -ну́ецца; -ну́йся; зак.
1. Стаць роўным, гладкім, аднолькавым з кім-, чым-н.
Курган асеў, зраўнаваўся з зямлёй.
2. кім-чым. Рухаючыся, апынуцца побач, на адной лініі з кім-, чым-н.
Коннікі зраўнаваліся.
3. з кім-чым. Стаць роўным каму-, чаму-н. у якіх-н. адносінах; параўнацца.
З. з сябрамі ў вучобе.
Хто з ім можа з. ў гэтай справе.
|| незак. зраўно́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мура́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
Невялікае насякомае атрада перапончатакрылых, якое жыве вялікімі калоніямі.
◊
Мурашкі па спіне (скуры) бегаюць (разм.) — аб адчуванні дрыжыкаў ад сцюжы, страху.
|| прым. мурашы́ны, -ая, -ае.
М. курган.
Мурашыная працавітасць (перан.: надзвычай вялікая).
○
Мурашыная кіслата — метанавая кіслата, якая ўтрымліваецца ў ігліцы, крапіве, едкіх выдзяленнях мурашак і пчол, выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы.
Мурашыны спірт — спіртавы раствор мурашынай кіслаты, ужыв. ў медыцыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
удзірване́лы, ‑ая, ‑ае.
Які ўрос густой травой, пакрыўся дзёрнам. Паміж пустак, балот Беларускай зямлі, На ўзбярэжжы ракі шумнацечнай, Дрэмле памятка дзён, што ў нябыт уцяклі. — Удзірванелы курган векавечны. Купала. На ўдзірванелай пад дрэвамі зямлі густа і высока расла трава і працавала мятліца. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лія́на, ‑ы, ж.
Павойная кустовая або дрэвавая расліна, пашыраная, галоўным чынам, у трапічных і субтрапічных лясах. Амаль кожны курган пакрыты расліннасцю: шыпшыннікам, крушынай і вольхай, за якія ахвотна чапляюцца жывучыя парасткі ліян. Самуйлёнак. Там бразільскі лес, ліяны, Тут дыван зялёны прэрый. Іх ад сіні акіяну Аддзяляюць Кардыльеры. Крапіва.
[Фр. liane.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́зва, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Абазначэнне словам прадмета, з’явы, паняцця і пад.; найменне чаго-н.
Прысвоіць назву плошчы. «Курган» — н. паэмы Янкі Купалы.
Бабуля ведала назвы ўсіх мясцовых раслін.
2. часцей мн. Асобнае выданне (кніга, часопіс і пад.), незалежна ад колькасці тамоў, з якіх яно складаецца.
У бібліятэцы 50 тысяч назваў, 80 тысяч тамоў.
◊
Адна толькі назва (разм., неадабр.) — аб кім-, чым-н., што не адпавядае свайму прызначэнню.
Адна толькі н. што каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сла́ва ж.
1. сла́ва;
ве́чная с. загі́нуўшым геро́ям — ве́чная сла́ва поги́бшим геро́ям;
2. (толки, слухи) сла́ва, молва́;
аб ім пайшла́ блага́я с. — о нём пошла́ дурна́я сла́ва (молва́);
○ Курга́н Сла́вы — Курга́н Сла́вы;
◊ на ~ву — на сла́ву;
на вяршы́ні сла́вы — в зени́те сла́вы;
аве́яны ~вай — ове́янный сла́вой;
то́лькі і сла́вы, што... — то́лько и сла́вы, что...
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
валато́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.
Абл. Курган, у якім, паводле народных уяўленняў беларусаў, пахаваны легендарныя асілкі-волаты. На магілцы-валатоўцы Зарунеюць кветак руні. Зайдзе сонца, узыдзе сонца... Сні, таварыш, аб Камуне! Купала. Я часта прыпыняюся каля сталоў, Дзе разлажылі прадаўшчыцы зёлкі, Сабраныя з усіх лугоў, палёў, на скрыжаваннях і на валатоўках. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шумнаце́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які з шумам цячэ (звычайна пра раку, ручай і пад.). Паміж пустак, балот Беларускай зямлі, На ўзбярэжжы ракі шумнацечнай, Дрэмле памятка дзён, што ў нябыт уцяклі, — Удзірванелы курган векавечны. Купала.
2. Рух якога суправаджаецца шумам, крыкамі, ажыўленай мітуснёй. Поезд выкінуў са сваіх аканістых каровак шумнацечную грамаду людзей, і хутка перон апусцеў. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)