бюст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.
1. Скульптура верхняй часткі чалавечага цела (да грудзей або да пояса).
Бронзавы б.
Янкі Купалы.
2. Жаночыя грудзі.
Выступіла жанчына з ладным бюстам.
|| прым. бю́ставы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
увасса́цца, увассецца; пр. увассаўся, ‑ссалася; зак.
Прывучыцца, прывыкнуць ссаць (грудзі).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́лька 1 ’грудзі’ (Растарг., Юрч., Янук., Касп.), ’ключыца’ (Мат. Маг.), пелькі ’каўнер’ (Касп.), ’грудзіна, грудная косць’, ’грудная частка ялавічыны’ (Нас., Нас. Сб.), пелькавае мяса ’тс’ (Нас.), маюць непасрэдны працяг на рус. тэрыторыі: пе́лька, пе́лька ’частка адзення, якое закрывае грудзі’, пело ’пярэдняя частка кашулі, што закрывае грудзі’, ’жаночыя грудзі’, пели́ть ’пакрываць, прыкрываць’ — якія можна генетычна атаясаміць з дадзенымі ўграфінскіх моў з агульным значэннем ’верх, тое, што пакрывае’, параўн. вепск. pälʼiné ’верх, верхні бок’, pälʼdʼa, pälʼda ’нацягваць на што-н.’, pälętʼi ’адзін на адным’, pel ’вяршняк, вушак’, удм. pel ’вуха’, эст. peale panema, pealistama ’пакрыць’. Цікавым будзе таксама і семантычны пераход: вепск. ŕind ’грудзі’ і ’каўнер адзення’.
Пе́лька 2 ’уваход у жак або ў кош’ (ТС), рус. дыял. пе́лька ’пятля, палонка’, укр. пе́лька ’глотка’. У выніку семантычнага пераносу з пель (гл.) (Талстой, Этимология–1967, 148–149).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліф, ‑а, м.
Частка жаночай сукенкі, якая аблягае грудзі і спіну.
[Гал. lijf.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лі́фчык, ‑а, м.
Прадмет дзіцячай ці жаночай бялізны, які аблягае грудзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пнуць, ‑пну, ‑пнеш, ‑пне; зак., што.
Выставіць, высунуць уперад. Выпнуць грудзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́рсці, перець ’грудзі ў каня’ (в.-дзв., Шатал.; ТС; ганц., беласт., Сл. ПЗБ; слон., арш., КЭС; Бяльк.; Янк. 2; Некр.; мазыр., З нар. сл.). Генетычна узыходзіць да персі. Мяркуецца (Махэк₂, 486), што слова магло абазначаць ’рэбры’, параўн. ст.-інд. parśu‑, ст.-інд. pr̥šṭí‑ (ж. р.) ’рабро’, але ў прасл. мове *pьrstь стала абазначаць ’грудзі ў каня’. Рэшткі ‑t‑ можна бачыць у чэш. prsotiny, prsosiny ’нагруднік’ (< *prstiny) і ў ням. Brust ’грудзі’. Раней Махэк (Recherches, 60) звязваў і.-е. *perкʼ‑ з *perst‑ > слав. pьrstъ ’палец’, прыводзячы ў пацвярджэнне той факт, што ў некаторых народаў (напр., у казахаў) нованароджанаму спачатку давалі смактаць палец, а не грудзі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гру́дкі, ‑дак; адз. няма.
Памянш.-ласк. да грудзі (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нату́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што.
Напружыць; зрабіць пругкім. Натужыць мускулы. Натужыць грудзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагру́днік, ‑а, м.
1. Кароткі фартух або частка фартуха, якія носяць на грудзях пры рабоце, ежы. Дзіцячы нагруднік.
2. Частка конскай збруі, якую надзяваюць на грудзі каня.
3. Частка сярэдневяковых даспехаў у выглядзе шчытна або панцыра, які засцерагаў грудзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)