гру́дзі, -дзе́й, Т -дзьмі́, -дзя́мі.
1. Пярэдняя частка тулава ад шыі да жывата, а таксама поласць гэтай часткі тулава.
Шырокія г.
Боль у грудзях.
Біць (сябе) у грудзі (таксама перан.: ад роспачы або запэўніваючы ў чым-н.).
2. Малочныя залозы ў жанчыны.
Карміць дзіця грудзьмі.
Адняць ад грудзей.
3. Верхняя пярэдняя частка адзення.
Вышыць г. ў сукенцы.
|| прым. грудны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Грудное дзіця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
гру́дзі, -дзе́й ед. нет, в разн. знач. грудь ж.;
шыро́кія г. — широ́кая грудь;
боль у ~дзя́х — боль в груди́;
слабы́я г. — сла́бая грудь;
жаль скава́ў г. — жа́лость скова́ла грудь;
адву́чваць дзіця́ ад ~дзе́й — отуча́ть ребёнка от груди́;
кашу́ля з вышыўкай на ~дзях — руба́шка с вы́шивкой на гру́ди;
◊ біць сябе́ ў г. — бить себя́ в грудь;
~дзьмі́ пралажы́ць сабе́ даро́гу — гру́дью проложи́ть себе́ доро́гу;
дыхну́ць на по́ўныя г. — вздохну́ть свобо́дно;
прыгрэ́ць змяю́ на (сваі́х) ~дзя́х — пригре́ть змею́ на (свое́й) груди́;
стая́ць ~дзьмі́ — стоя́ть гру́дью
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
гру́дзі, ‑ей; адз. няма.
1. Пярэдняя частка тулава ад шыі да жывата. Зашпіліць вопратку на грудзях. □ І тут Марына не ўтрымала — Ды гэта ж ён! ды гэта ж брат! На грудзі брату тварам пала. — Ігнатка! брацік мой Ігнат... Колас. // Частка тулава, у якой змяшчаюцца сэрца, лёгкія і інш. органы грудной клеткі. Дыхаць на поўныя грудзі. □ І здавалася Міколку, што вылеціць яго сэрца з грудзей ад вялікай радасці. Лынькоў.
2. Малочныя залозы ў жанчыны. Малая адрывалася ад пустых грудзей і крычала, ёй хацелася есці. Шамякін.
3. Разм. Верхняя пярэдняя частка адзення. Кашуля з вышыванымі грудзьмі.
•••
Біць (сябе) у грудзі гл. біць.
Грудзьмі пралажыць (пракласці) сабе дарогу гл. пралажыць.
Дыхнуць на поўныя грудзі гл. дыхнуць.
Прыгрэць змяю (гадзюку) на (сваіх) грудзях гл. прыгрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гру́дзі мн
1. Brust f -, Brüste;
прыці́снуць каго-н да сваі́х гру́дзе́й j-n ans Herz drücken;
дыхну́ць на по́ўныя гру́дзі tief dúrchatmen;
2. (жаночыя) Brust f -, Brüste, Búsen m -s, -;
кармі́ць дзіця́ гру́дзьмі́ das Kind stíllen;
адву́чваць дзіця́ ад гру́дзе́й ein Kind entwöhnen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Гру́дзі ’грудзі’. Параўн. рус. грудь, укр. грудь, гру́ди, ст.-польск. grędzi, чэш. hruď, балг. гръд, гърди серб.-харв. гру̑д, гру̑ди, ц.-слав. грꙋдь, грѫдь. Прасл. *grǫdъ. Лічыцца роднасным этымалагічна са слав. *grǫda і *gręda (гл. града́). Назва *grǫdь з’яўляецца слав. інавацыяй (архаічная слав. назва *pьrsь, *pьrsi). Трубачоў, Эт. сл., 7, 148–149; Фасмер, 1, 463; Бернекер, 1, 356; Слаўскі, 1, 342–343.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грудзі / жаночыя: бюст / у каня: персі
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
белагру́ды, -ая, -ае.
У якога белыя грудзі.
Белагрудыя ластаўкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
нагру́днік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Невялікі фартух або частка фартуха, якая закрывае грудзі пры ядзе.
Дзіцячы н.
2. Частка конскай збруі, якую надзяваюць на грудзі каня.
3. Частка сярэдневяковых даспехаў у выглядзе шчытка або панцыра, які засцерагаў грудзі.
Рыцарскі н.
Засцерагальны н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пе́рсі, -яў (уст.).
Тое, што і грудзі (у 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кіра́са, -ы, мн. -ы, -ра́с, ж.
Латы, металічны панцыр на спіну і грудзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)