завіду́шчы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Зайздросна прагны. У папа вочы завідушчыя, рукі заграбушчыя. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запла́каны, ‑ая, ‑ае.
Са слядамі слёз, распухлы, пачырванелы ад плачу. Заплаканы твар. Заплаканыя вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лупа́тасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць лупатага.
2. Выпучаныя вочы (як сімптом якой‑н. хваробы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́сліцца, ‑ліцца; незак.
1. Блішчаць, ільсніцца. Вочы блішчалі і масліліся.
2. Зал. да масліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пралупі́ць, ‑луплю, ‑лупіш, ‑лупіць; зак., што.
Разм. Прадраць, падраць. Пралупіць локці.
•••
Пралупіць вочы — прачнуцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапла́каць, ‑плачу, ‑плачаш, ‑плача; зак.
Плакаць некаторы час.
•••
Праплакаць вочы — вельмі многа, доўга плакаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зе́нка ’зрэнка’ (Бяльк.), зе́нкі ’зрэнкі’ (Касп.), ’вочы’ (Жд. 2), зелкі (?) ’вочы’ (Яўс.). Рус. дыял. зе́нки, зе́ньки ’зрэнкі’, укр. зі́ньки. З суфіксам ‑к‑a ўтворана ад незахаванага ст.-рус. *зѣна (адкуль і зяніца, гл.), што адлюстроўвае прасл. zěna, якое ўтворана з суфіксам ‑n‑ ад кораня zě‑, звязанага з ззяць, зяваць (гл.). Фасмер, 2, 94; Шанскі, 2, З, 89; (Саднік-Айцэтмюлер, 336; Скок, 3, 656; БЕР, 1, 635; Махэк₂, 714; Копечны, Slavia, 29 (1960), 187). Гл. зрэнка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
салаве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Рабіцца мутным, невыразным (пра вочы). У Вераб’я ўжо салавелі вочы. Пестрак.
2. Рабіцца вялым, санлівым ад зморанасці, ап’янення. Позірк салавеў. / у паэт. ужыв. Раствараюся нячутна ў тумане і ад песень салаўіных салавею. Свірка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сплю́шчыцца 1, ‑шчыцца; зак.
Заплюшчыцца (пра вочы, павекі). Сплюшчыліся вочы Толькі перад ранкам... Русак.
сплю́шчыцца 2, ‑шчыцца; зак.
Зрабіцца пляскатым ад ціску, удару. Ляжыць паравоз мой, .. тэндэр убок схіліўся і сплюшчыўся ў блін, а за тэндэрам груба вагонаў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Скалавокі, скалого́кый ‘прыжмураны, з прыжмуранымі вачыма’ (Клім.), скалоокі, скалеокі ‘тс’ (ТС). Да скаліць (вочы) ‘прыжмурваць’ (гл.). Укр. скалоо́кий ‘той, які мае бяльмо на воку’, да скалка ‘бяльмо’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)