судзі́масць, ‑і, ж.

Судовы прыгавор за крымінальнае злачынства, а таксама прававы вынік асуджэння. Зняць судзімасць. Мець дзве судзімасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прыгавары́ць ’назначыць пакаранне; рашыць, вырашыць; угаварыць, прываражыць, прывярнуць’ (ТСБМ), прыговоры́цца ’падлашчыцца, паддобрыцца ў размовах’ (ТС), прыгаво́рны ’хвароба, якую прыгаворваюць’ (Нар. Гом.). Да гавары́ць (гл.). Сюды ж аддзеяслоўныя бяссуфіксныя назоўнікі з працягам і развіццём семантыкі: прыгаво́р ’рашэнне суда, пастанова, рашэнне, меркаванне па якому-небудзь пытанню’ (ТСБМ, Др.-Падб.), пры́гавар ’ухвала (на вясковым сходзе)’ (Др.-Падб.), прігаво́р ’прыгавор’ (Бяльк.); прыгаво́р, звыч. мн. л. прыгаво́ры ’словы, якімі суправаджаюць якое-небудзь дзеянне; урокі’ (ТСБМ; маг., ЛА, 3), прыгаво́рны ’сурочаны’ (Байк. і Некр.), прыгаво́р ’прымаўка’ (брасл., даўг., в.-дзв., красл., лях., Сл. ПЗБ), прі́гывыр ’тс’ (Бяльк.); сюды ж памянш. прыгаво́рка, пры́гово́рка ’вострыя, забаўныя словы, словазлучэнні, якія ўжываюцца для ажыўлення гаворкі, прымаўка’ (Растарг., ТСБМ; гродз., в.-дзв., карэліц., Сл. ПЗБ; ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

канфірмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак. і незак., што.

1. Зацвердзіць (зацвярджаць) пастанову, судовы прыгавор і пад.

2. Справіць (спраўляць) абрад канфірмацыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

обвини́тельный юр. абвінава́ўчы;

обвини́тельный пригово́р абвінава́ўчы прыгаво́р;

обвини́тельный акт абвінава́ўчы акт;

обвини́тельная речь абвінава́ўчая прамо́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Нарэ́ч’е ’мова, голас’: Нема нарэчʼя крыкнуць (ТС), рус. наречие ’слова; нараканне’, ст.-слав. нарѣчие ’прыгавор, рашэнне’. Да *rekti ’сказаць’, гл. рикнуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

невінава́ты, ‑ая, ‑ае.

Які не мае за сабой віны; які не мае дачынення да злачынства. Суд, які слухаў справу Засуліч, прызнаў яе невінаватай і вынес апраўдальны прыгавор. Мехаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змякчы́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; змя́кчаны; зак.

1. што. Зрабіць больш мяккім, эластычным.

З. скуру.

2. перан., што. Аслабіць, зменшыць.

З. удар.

З. боль.

З. прыгавор.

3. перан., каго (што). Зменшыць чыю-н. суровасць, зрабіць больш мяккім, лагодным.

З. суровага бацьку.

|| незак. змякча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. змякчэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апраўда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго (што). Прызнаць невінаватым, вынесці апраўдальны прыгавор.

А. падсуднага.

2. што. Даказаць магчымасць чаго-н.

Старацца а. які-н. учынак.

3. што. Паказаць сябе дастойным чаго-н.

А. высокае званне.

А. давер калектыву.

4. што. Акупіць, кампенсаваць.

Расходы апраўдаюць сябе.

|| незак. апра́ўдваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. апраўда́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асудзі́ць, асуджу́, асу́дзіш, асу́дзіць; асу́джаны; зак., каго-што.

1. Пакараць, вынесці абвінаваўчы прыгавор.

А. злачынцаў.

2. Выказаць неадабрэнне, прызнаць заганным, ганебным.

Усе асудзілі яго ўчынак.

3. перан., на што. Аддаць, пакінуць на волю лёсу (высок.).

А. на голад.

|| незак. асуджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і асу́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. асуджэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

канфірма́цыя, ‑і, ж.

1. Зацвярджэнне пастановы, судовага прыгавору вышэйшай уладай у буржуазных краінах. // Уст. Прыгавор, зацверджаны вышэйшай уладай.

2. У католікаў — абрад мірапамазання, які далучае дзяцей да царквы; у пратэстантаў — абрад прыняцця ў члены царквы юнакоў і дзяўчат.

[Ад лац. confirmatio — зацвярджэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)