перазакла́д, ‑у, М ‑дзе, м.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. перазакладваць — перазалажыць; аднаўленне закладу, паўторны заклад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Перасу́дак (пірясу́дык) ’паўторны суд’ (Юрч. СНС). Ст.-бел. пересудь ’судовая пошліна; плата суддзі і падсудку за разгляд справы’, у значэнні ’паўторны судовы разбор’ вядома з 1229 г. Да пера- і суд (гл.). Параўн. польск. przesądzić ’асудзіць паўторна’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пераэкзаменава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., каго-што.

1. Прыняць паўторны экзамен.

2. Прыняць экзамены ва ўсіх, многіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перакамі́сія, ‑і, ж.

Паўторная камісія, паўторны медыцынскі агляд. У шпіталях пачынаюцца перакамісіі, хто крыху падлячыўся — на фронт адпраўляюнь. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рамі́з, ‑у, м.

1. У некаторых картачных гульнях — недабор пэўнай колькасці бітак, а таксама штраф за такі недабор.

2. Паўторны папераджальны ўдар у фехтаванні.

[Фр. remise.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пераэкзамено́ўка, ‑і, ДМ ‑ноўцы; Р мн. ‑новак; ж.

Паўторны экзамен у сістэме школьнага навучання пасля нездавальняючага адказу на першым. Пераэкзаменоўка па алгебры. Атрымаць пераэкзаменоўку на восень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэцыды́ў ’зварот, паўтарэнне якой-небудзь з’явы’ (ТСБМ). Паўторнае запазычанне з рус. рецидив ’тс’. Ст.-бел. рэцыдыва ’аднаўленне хваробы’ < ст.-польск. recydywa < лац. recidīvus ’паўторны’ < rĕcīdo ’зноў трапляю’ (Булыка, Лекс. запазыч., 129).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

втори́чный

1. (повторный) паўто́рны; другаразо́вы; (второй) другі́;

втори́чное собра́ние паўто́рны (другаразо́вы) сход;

втори́чное сообще́ние другаразо́вае паведамле́нне;

втори́чная электри́ческая обмо́тка другаразо́вая электры́чная абмо́тка;

втори́чный прие́зд паўто́рны (другі́) прые́зд;

2. (производный, зависимый) дру́гасны;

втори́чный ток эл. дру́гасны ток;

втори́чные спирты́ хим. дру́гасныя спірты́;

втори́чные явле́ния мед. дру́гасныя з’я́вы;

втори́чный дохо́д эк. дру́гасны дахо́д;

3. (второстепенный) другара́дны; (побочный) пабо́чны;

втори́чные при́знаки другара́дныя адзна́кі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Вы́курстаць ’выселіць, выгнаць’ (КЭС, лаг.). Польск. уст. з Літвы kurstać ’будзіць, абуджаць, падганяць’. Запазычанне з літ. (pa)kìrsti ’абуджацца, адкрываць вочы (пасля сну)’, якое звязана абляутам з kar̃das ’паўторны гук’, kardìntis ’станавіцца прыметным’, апошнія словы ў сваю чаргу звязаны з kir̃sti ’біць, удараць, рубіць’ (параўн. слав. čersti ’рэзаць’) (гл. Фрэнкель, 258 і наст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паўтара́ць ’гаварыць ці рабіць яшчэ раз тое самае’, ’поўнасцю узнаўляць’ (ТСБМ). Укр. повторя́ти, рус. повторя́ть, польск. powtarzać, балг. повтарям. Да прасл. po‑vьtoriti < vъtorъ ’другі’, этымалогію якога гл. у артыкуле паўтара́. Сюды ж паўторны ’другі, у другі раз’, ’паўтаральны’ (Нас., ТСБМ), паўтара́ка ’асоба, няспрытная на размовы, якая часта перапытвае і паўтарае словы таго, з кім гаворыць’ (КЭС, лаг.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)