абману́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Схлусіць, наўмысна сказаць каму-н. няпраўду.

2. Увесці ў зман непраўдзівымі адносінамі, ашукаць.

А. пакупніка.

3. Не апраўдаць чыіх-н. спадзяванняў; не выканаць дадзеных абяцанняў, падвесці, падмануць, спакусіць.

Абяцаў быць і абмануў.

|| незак. абма́нваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абма́н, -у, м. і абма́нванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Зман ’падман’. Параўн. ст.-рус. изманити ’паабяцаць’ (1651 г.), балг. изма̀ма, макед. измама ’падман, ілюзія’, польск. zmanić ’падмануць’. Бязафіксны назоўнік ад дзеяслова *з‑ма‑ніць, гл. маніць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ашальмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак., каго.

Разм.

1. Беспадстаўна аб’явіць нягоднікам, шэльмай; зняславіць каго‑н. [Лабановіч:] — Не, брат Янка, нельга доўга заставацца на адным месцы, бо яно цябе заесць і ашальмуе. Няхай жыве вандроўніцтва! Колас.

2. Ашукаць, падмануць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ахмуры́ць ’падмануць, ашукаць’ (Юрч. Сін., 31), рус. охмурить. Да хмура//хмара, параўн. польск. ochmurzyć (ochmurzać) ’пакрыць хмарамі; зрабіць панурым, атуманіць, напусціць туману; ашукаць’; магчыма, жаргонная пераробка пачатку слова, параўн. арг. шмурыць з дурыць, шмурак з дурак. Гл. ахмурэць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падкача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае, зак.

Разм. Не выканаць абяцанага; падмануць, не апраўдаць даверу, надзей. Грышку ўсе давяралі, і ён ніколі ні ў чым не падкачаў, дармо што быў малы, і яго называлі свінапасам. Чарот. // Аказацца горшым, чым спадзяваліся. [Саша:] — А вось у мяне хімія падкачала — «тры». Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прызнусці́ць, прізнусці́ць, прізнушча́ць ’прымусіць падманам, угаворамі; падмануць; прывабіць’ (жлоб., слаўг., Нар. словатв.), прызнушча́ць ’прымушаць’ (Ян.). Да знусці́ць/знушча́ць, гл. зваротнае знушча́цца, якое не мае агульнапрынятай этымалогіі. Спроба звязаць укр. з(г)нуща́тися з прасл. *gnusъ, якую прапануе ЕСУМ (2, 272), таксама не пераконвае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

обма́н м.

1. (ложь) падма́н, -ну м., хлусня́, -ні́ ж.;

2. (мошенничество) ашука́нства, -ва ср., падма́н, -ну м.;

◊

ввести́ в обма́н уве́сці ў падма́н, ашука́ць, падману́ць;

впасть в обма́н упа́сці ў падма́н, ашука́цца, падману́цца;

да́ться в обма́н даць сябе́ ашука́ць (падману́ць);

обма́н чувств падма́н пачу́ццяў;

обма́н зре́ния падма́н (ілю́зія) зро́ку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обману́ть сов. падману́ць, ашука́ць, зве́сці;

обману́ть чьё-л. дове́рие ашука́ць чый-не́будзь даве́р;

обману́ть чьи́-л. наде́жды (ожида́ния) не спра́ўдзіць чыі́х-не́будзь надзе́й (спадзява́нняў);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даться в разн. знач. да́цца;

не даться в обма́н не даць сябе́ ашука́ць (падману́ць);

гра́мота дала́сь ему́ легко́ гра́мата дала́ся яму́ лёгка;

◊

ди́ву даться здзіві́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

інсцэні́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

1. Перапрацаваць (перапрацоўваць) які‑н. апавядальны твор для пастаноўкі яго ў тэатры, кіно, на тэлебачанні. Інсцэніраваць для экрана трылогію Якуба Коласа «На ростанях».

2. перан. Прыкінуцца (прыкідвацца) кім‑, чым‑н., прытворна зрабіць (рабіць) што‑н. з намерам выдаць яго за сапраўднае. Інсцэніраваць істэрыку. □ Каб падмануць карнікаў, невялікая група партызан інсцэніравала ўначы прарыў на захад, у палескія лясы. Шамякін.

[Ад лац. in — на і scena — сцэна.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)