агрэ́сія, ‑і, ж.
Узброены напад адной краіны на другую з мэтай захопу чужой тэрыторыі, заняволення народаў, эканамічнага ці палітычнага падпарадкавання. Ваенная, імперыялістычная, узброеная агрэсія. □ На зброю агрэсіі — атамны гром.. Навекі сваю забарону кладзём. Танк.
[Лац. aggressio — прыступ, напад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набе́г набе́г, -гу м.; (нападение) напа́д, -ду м.;
◊
с набе́га, с набе́гу з разбе́гу, з налёту, з разго́ну.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нае́зд
1. нае́зд, -ду м.;
быва́ть нае́здом быва́ць нае́здам;
2. (набег) нае́зд, -ду м., набе́г, -гу м.; (нападение) напа́д, -ду м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
на́ціск, -у, мн. -і, -аў, м.
1. гл. націснуць.
2. Моцны напор.
Н. вятроў.
3. Рашучы, імклівы рух, напад на каго-, што-н.
Стрымліваць н. праціўніка.
4. Вылучэнне (складу, слова) сілай голасу або павышэннем тону, а таксама значок, які паказвае такое вылучэнне.
Паставіць н.
Лагічны н.
5. Патаўшчэнне штрыха пры пісьме пяром.
Пісаць з націскам.
6. перан. Вылучэнне чаго-н. у якасці асноўнага.
Зрабіць н. на выпуск тавараў першай неабходнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбо́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да разбою. Разбойная банда. Разбойныя справы.
2. Тое, што і разбойніцкі. Разбойны напад фашысцкай Германіі на Савецкі Саюз абарваў мірную працу. Клімковіч. Вядома, сябры, а ў першую чаргу Малашкін і Жарнавік, сёе-тое чулі пра разбойную работу бандытаў. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абараня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. Адбіваць напад праціўніка, ворага. Звычайна.. [янот] стараецца схавацца ў пару, але калі яго дагналі і ратунку няма, ён абараняецца мужна і заўзята. В. Вольскі. // Адстойваць свае інтарэсы, правы, погляды. Раптам зрабілася крыўдна, што на бюро.. [Андрэй] не абараняўся, як належыць камсамольскаму важаку. Асіпенка.
2. Зал. да абараняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
атакава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак.
Зрабіць (рабіць) імклівы напад на пазіцыі праціўніка. [Сцяпанаў] паспеў ужо атакаваць чацвёрку «фокераў», аб якіх папярэджваў наводчык. Алешка. / У спартыўных гульнях. Пешкі белых атакавалі пазіцыю чорнага караля. // перан. Разм. Настойліва і неаднаразова дамагацца чаго‑н. Забыўшыся на свае абавязкі гаспадара,.. [Лявон] атакаваў свайго госця безліччу пытанняў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раць ’войска, ваенны атрад; бітва, вайна’ (ТСБМ, Сержп. Казкі). Параўн. рус. рать, укр. рать ’бітва, змаганне; войска’, серб.-харв. ра̏т ’вайна’, балг. рат ’вайна; войска’, ст.-слав. рать ’бітва, бой, барацьба, вайна’. Прасл. *ratь выводзіцца з і.-е. *rō‑ti‑s (Глухак, 519), параўн. ст.-інд. ṛtìs ’напад’, авест. ərətiš ’энергія’, грэч. ἔρις ’спрэчка, спаборніцтва’, ст.-в.-ням. ernust, с.-в.-ням. ernest ’барацьба, сур’ёзнасць’, лат. erroties ’злавацца’. Гл. таксама ра́таваць, ратны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нашэ́сце, ‑я, н.
Напад ворага, запаланенне ім чужой тэрыторыі; навала (у 1 знач.). Ужо нямнога засталося жахлівых слядоў варожага нашэсця. Шамякін. // перан. Разм. Нечаканы прыход, з’яўленне каго‑н. у вялікай колькасці. Ніколі раней гэты горад не бачыў такога нашэсця людзей з кнігамі, агульнымі сшыткамі пад пахай! Паслядовіч.
•••
Мамаева нашэсце — пра нечаканы прыход вялікай колькасці непажаданых людзей.
[Ад імя татарскага хана Мамая, які ў 14 ст, зрабіў спусташальнае нашэсце на Русь; быў пераможаны рускімі на чале з Дзмітрыем Данскім у Кулікоўскай бітве ў 1380 г.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нае́здничество
1. (верховая езда) нае́зніцтва, -ва ср.;
2. (наезды, набеги) уст. набе́г, -гу м., напа́д, -ду м.;
3. (профессия наездника в цирке, на бегах) нае́зніцтва, -ва ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)