жабра́цкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да жабрака, належыць яму. Жабрацкай торба.
2. перан. Вельмі малы, мізэрны. Жабрацкія грошы. Жабрацкі скарб.
3. Вельмі бедны. Слова «рыштант» ідзе на спад, у нябыт. Як ідзе ў нябыт жабрацкая вёска... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нэ́ндзны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Дрэнны, мізэрны. Нэндзны ўраджай. □ Бліжэй да вёскі на шараватых агародах раскінуўся нэндзны бульбоўнік. Бядуля.
2. Поўны нэндзы (у 3 знач.); нудны. Бадай што першы раз за ўвесь гэты нэндзны вечар шчыра ўсміхнуўся Барукоў. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дро́бны, -ая, -ае.
1. Невялікі па велічыні, памеры, вартасці.
Дробная жывёла.
Д. почырк.
Дробныя грошы.
2. Які складаецца з невялікіх па велічыні аднародных часцінак.
Д. дождж.
Д. пясок.
3. Невялікі, маламоцны і малазначны ў эканамічных і грамадскіх адносінах.
Дробная гаспадарка.
Д. вытворца.
4. Неістотны, які не мае вялікага значэння.
Дробныя факты.
5. перан. Мізэрны, нікчэмны, нізкі.
Дробныя інтарэсы.
Дробная душа.
|| наз. дро́бнасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Кару́злік 1 ’невялікага росту, слабы чалавек’ (Касп., Бяльк.), ’недаростак’ (Нар. сл.), ’каравы, мізэрны’ (Гарэц.). Гл. карузлы 1. Дэмінутыўны суфікс ‑ік падкрэслівае пеяратыўнае значэнне.
Кару́злік 2 ’неахайны, брудны’. Гл. карузлы 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чепухо́вый разг.
1. бяссэ́нсавы, пусты́;
чепухо́вый рома́н пусты́ рама́н;
2. (малый, пустячный) мізэ́рны, дро́бны;
чепухо́вая цара́пина мізэ́рная (дро́бная) дра́піна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мелкотра́вчатый
1. (о ткани) уст. дробнамярэ́жысты; дробнаквяці́сты;
2. перен. дро́бны, дро́бненькі; (незначительный) нязна́чны; (плохонький) дрэ́нненькі; (ничтожный) нікчэ́мны; (мизерный) мізэ́рны, убо́гі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Зляб ’непрыглядны, мізэрны чалавек’, злябоўка ’непрыглядная жанчына’ (бялын., Яўс.), злеб ’сноб’ (Касп., значэнне недакладнае; прыклад: «зьлеб ты пракляты, што мучыш?»). З лат. žlēba ’непрыглядны чалавек’ (Лаўчутэ, Сл. балт., 111). Лат. ž змянілася на зʼ. Параўн. яшчэ жлоб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кле́мка 1 ’ўчастак зямлі квадратнай ці прамавугольнай формы ў канцы шнуроў, мізэрны ўчастак зямлі, града’ (Яшк.). Слова, відаць, нямецкага паходжання. Параўн. ням. klamm ’вузкі, цесны’. Непасрэдная крыніца невядомая.
◎ Кле́мка 2 ’божая кароўка’ (Шатал.). Параўн. клемка© (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нэ́ндза ’нуда; ныцік; пераборлівы ў ядзе’ (Сл. ПЗБ, Цых.), ’худы, знясілены чалавек’ (камян., Жыв. сл.), нэ́нджа ’пераборлівы ў ядзе’ (Сл. ПЗБ), нэ́нза ’нуда, ныцік, плакса’ (Сл. ПЗБ), нэ́нда ’нуда’ (Сл. ЦРБ), не́нза ’клопат, турботы’ (ТС), ст.-бел. нендза, надза, недза (1580 г.). Запазычана са ст.-польск. nędza ’беднасць; нядоля; бядняк’ (Булыка, Лекс. запазыч., 78); магчыма, шматразовае запазычанне ў больш позні час і семантычны ўплыў з боку нуда́ (гл.). Сюды ж нэ́ндзны ’дробны’ (Сл. ПЗБ), нэ́нзны ’дрэнны, мізэрны’ (Крыў., Дзіс.) (польск. nędzny ’варты жалю, убогі, мізэрны’), нэ́нзлы ’пераборлівы’, нэндзлы ’плаксівы’ (Сл. ПЗБ, Сл. ЦРБ), нэ́ндзіцца ’капрызіць’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Каншля́, конилля ’малады конік’ (ТС), пруж., супонім, ’жарабец’, драг. ’гультшяваты конь, слабы конь’ (КЭС), навагр., баран, каньсля ’тс’ (Федар. Рук.), конная ’невялікі слабы конь’ (Дразд.). Утварэнне з ‑ęi‑ суфіксам (konbk‑ę); ‑л‑ < -/-. Параўн. бел. канна, канно ’слабы, мізэрны конь’ (Япк. 1, Сцяц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)