Расама́ха 1 ’драпежная млекакормячая жывёла сямейства куніц, Gulo borealis’ (
Расама́ха 2 фальк. ’страшыдла ў вобразе жанчыны, у якой распушчаныя валасы і стальныя грудзі, ёю страшаць малых дзяцей’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расама́ха 1 ’драпежная млекакормячая жывёла сямейства куніц, Gulo borealis’ (
Расама́ха 2 фальк. ’страшыдла ў вобразе жанчыны, у якой распушчаныя валасы і стальныя грудзі, ёю страшаць малых дзяцей’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рука́
◊ сярэ́дняй рукі́ — сре́дней руки́;
пра́вая р. — пра́вая рука́;
до́ўгія ру́кі — (у каго) дли́нные ру́ки (у кого);
пэ́цкаць ру́кі — мара́ть (па́чкать) ру́ки;
ру́кі каро́ткія — ру́ки ко́ротки;
ру́кі свярбя́ць — ру́ки че́шутся;
ру́кі прыкла́сці — ру́ки приложи́ть;
умы́ць ру́кі — умыть ру́ки;
злажы́ць ру́кі — сложи́ть ру́ки;
ру́кі апуска́юцца — (у каго) ру́ки опуска́ются (у кого);
махну́ць руко́й — (на каго, што) махну́ть руко́й (на кого, что);
разво́дзіць рука́мі — разводи́ть рука́ми;
ісці́ руко́ю — идти́ успе́шно; везти́;
на руку́ — на́ руку;
пад руку́ — (говорить и т.п.) по́д руку;
прасі́ць рукі́ — проси́ть руки́;
руко́й пада́ць — руко́й пода́ть;
ру́кі прэч! — ру́ки прочь!;
лёгкая р. — лёгкая рука́;
ця́жкая р. — тяжёлая рука́;
браць у ру́кі — брать в ру́ки;
біць па рука́х — бить по рука́м;
вы́пусціць з рук — вы́пустить из рук;
вы́рваць з рук — вы́рвать из рук;
на рука́х насі́ць — на рука́х носи́ть;
трыма́ць руку́ — (чыю) держа́ть ру́ку (чью);
тра́піцца пад руку́ — попа́сться по́д руку;
трыма́ць у рука́х — (каго) держа́ть в рука́х (кого);
браць го́лымі рука́мі — брать го́лыми рука́ми;
адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;
сысці́ з рук — сойти́ с рук;
прыбра́ць да рук — прибра́ть к рука́м;
даць во́лю рука́м — дать во́лю рука́м;
р. не падыма́ецца — рука́ не поднима́ется;
з пусты́мі рука́мі — с пусты́ми рука́ми;
на ско́рую руку́ — на ско́рую ру́ку;
з рука́мі адарва́ць — с рука́ми оторва́ть;
ісці́ мі́ма рук — плыть ми́мо рук;
як руко́й зняло́ — как руко́й сня́ло;
на рука́х паме́рці — на рука́х умере́ть;
абе́дзвюма рука́мі падпіса́цца — обе́ими рука́ми подписа́ться;
абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;
трыма́цца рука́мі і зуба́мі — держа́ться зуба́ми;
мець на рука́х — (каго) име́ть на рука́х (кого);
узя́ць сябе́ ў ру́кі — взять себя́ в ру́ки;
ма́йстар на ўсе ру́кі — ма́стер на все ру́ки;
не з тваі́мі рука́мі — не с твои́ми рука́ми;
па кане́ц рук — лишь бы с рук;
набі́ць руку́ — (на чым) наби́ть ру́ку (на чём);
падня́ць руку́ — (на каго) подня́ть ру́ку (на кого);
нячы́сты на руку́ — нечи́стый на́ руку;
па рука́х хадзі́ць — по рука́м ходи́ть;
як без рук — как без рук;
абы́ з рук — лишь бы с рук;
не з рукі́ — не с руки́;
з рук у ру́кі — из рук в ру́ки;
налажы́ць руку́ — (на што) наложи́ть ру́ку (на что);
налажы́ць на сябе́ ру́кі — наложи́ть на себя́ ру́ки;
сядзе́ць злажы́ўшы (скла́ўшы) ру́кі — сиде́ть сложа́ ру́ки;
сустрака́ць з распасцёртымі рука́мі — встреча́ть с распростёртыми объя́тиями;
р. не задрыжы́ць — рука́ не дро́гнет;
не апуска́ючы (не склада́ючы) рук — не поклада́я рук;
ру́кі не дахо́дзяць — (да чаго) ру́ки не дохо́дят (до чего);
як не сваі́мі рука́мі — как не свои́ми рука́ми;
рук не падло́жыш — (пад каго) не спасёшь от сме́рти;
ліза́ць ру́кі — (каму) лиза́ть ру́ки (кому);
лама́ць ру́кі — лома́ть ру́ки;
запля́міць ру́кі крывёй — обагри́ть ру́ки кро́вью (в крови́);
апусці́ць ру́кі — опусти́ть ру́ки;
прапанава́ць руку́ (і сэ́рца) — (каму) предложи́ть ру́ку (и се́рдце) (кому);
прылажы́ць руку́ — (да чаго) приложи́ть ру́ку (к чему);
плыць у ру́кі — плыть в ру́ки;
запусці́ць руку́ — (у што) запусти́ть ру́ку (во что);
тра́піць у ру́кі — попа́сть в ру́ки;
шчо́драй руко́й — не скупя́сь;
па рука́х! — по рука́м!;
з рука́мі і нага́мі — с рука́ми и нога́ми;
узя́ць ле́йцы ў ру́кі — взять во́жжи в ру́ки;
во́ля рук — свобо́да рук;
ско́ры на руку́ — ско́рый на́ руку;
з рук дало́ў — с рук доло́й;
вы́пусціць ле́йцы з рук — вы́пустить во́жжи из рук;
аста́цца без рук — оста́ться без рук;
адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;
адбіра́ць ру́кі (но́гі) — парализова́ть;
адбіва́цца рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми;
браць но́гі ў ру́кі — дава́ть стрекача́ (тя́гу);
быць за́баўкай у чыі́х рука́х — быть игру́шкой в чьих рука́х;
выкру́чванне рук — выкру́чивание рук;
з фа́ктамі ў рука́х — с фа́ктами в рука́х;
з лёгкай рукі́ — с лёгкой руки́;
глядзе́ць з чыі́х рук — смотре́ть с чьих рук;
даць руку́ на шча́сце — дать ру́ку на сча́стье;
збыць з рук — сбыть с рук;
ігра́ць на руку́ — игра́ть на́ руку;
(і) ка́рты ў ру́кі — (и) ка́рты в ру́ки;
няма́ за што рук заця́ць — не́ к чему ру́ки приложи́ть;
не ве́даць, куды́ ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть;
свая́ р. — своя́ рука́;
руплі́вая р. — забо́тливая рука́;
сваёй (ула́снай) руко́й — свое́й (со́бственной) руко́й;
уда́рыць па рука́х — уда́рить по рука́м;
у адны́ ру́кі — в одни́ ру́ки;
усе́ ко́зыры ў рука́х — все ко́зыри в рука́х;
спры́тнасць рук — ло́вкость рук;
ру́кі не адва́ляцца — ру́ки не отва́лятся;
развяза́ць ру́кі — (каму) развяза́ть ру́ки (кому);
пада́ць руку́ дапамо́гі — протяну́ть (пода́ть) ру́ку по́мощи;
пад гара́чую руку́ — под горя́чую ру́ку;
пад п’я́ную руку́ — под пья́ную ру́ку;
нагрэ́ць (пагрэ́ць) ру́кі — нагре́ть (погре́ть) ру́ки;
не́льга ў ру́кі ўзяць — нельзя́ в ру́ки взять;
папа́сціся пад руку́ — попа́сться (подверну́ться) по́д руку;
мо́цная р. — си́льная рука́;
лаві́ць рука́мі паве́тра — лови́ть рука́ми во́здух;
рабо́та з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится;
рабо́та гары́ць у рука́х — рабо́та гори́т в рука́х;
гэ́та не міне́ яго́, яе́ і г.д. рук — э́то не пройдёт ми́мо его́, её и т.д. рук;
дзіра́выя ру́кі — дыря́вые ру́ки;
ру́кі атрэ́сці — отказа́ться от чего́-л.; устрани́ться;
мець руку́ — име́ть ру́ку;
палажы́ўшы руку́ на сэ́рца — положа́ ру́ку на́ сердце;
з пе́ршых рук — из пе́рвых рук;
р. руку́ мы́е —
свая́ р. ўлады́ка —
чужы́мі рука́мі жар заграба́ць —
кармі́ муко́ю, дык по́йдзе руко́ю —
у чужы́х рука́х піро́г вялі́кі —
лепш сіні́ца ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе —
языко́м мялі́, а рука́м во́лі не дава́й —
ры́бка ў рацэ́, ды не ў руцэ́ —
плы́сці з рук — плыть из рук; плыть сквозь па́льцы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нага́
◊ пад нага́мі — под нога́ми;
лёгкі на но́гі — лёгок на́ ногу;
збі́цца з ног — сби́ться с ног;
валі́ць з ног — вали́ть с ног;
кало́с на гліня́ных нага́х —
но́гі не казённыя — в нога́х пра́вды нет;
круці́цца пад нага́мі — верте́ться под нога́ми;
кульга́ць на абе́дзве нагі́ — хрома́ть на о́бе ноги́;
чорт нагу́ зло́міць — чёрт но́гу сло́мит;
но́гі збіць — но́ги отби́ть;
без за́дніх ног — без за́дних ног;
задра́ць но́гі — а) отда́ть бо́гу ду́шу; б) бря́кнуться;
валя́цца ў ~га́х — валя́ться в нога́х;
валі́цца з ног — вали́ться с ног;
блы́тацца пад нага́мі — пу́таться под нога́ми;
стаць на но́гі — стать на́ ноги;
паста́віць на но́гі — поста́вить на́ ноги;
станаві́цца на но́гі — станови́ться на́ ноги;
падня́ць на но́гі — подня́ть на́ ноги;
падня́цца на но́гі — подня́ться на́ ноги;
дагары́ нага́мі — а) вверх торма́шками; б) вверх дном;
кі́нуцца ў но́гі — упа́сть к нога́м;
пусці́цца (кі́нуцца) з усі́х ног — бро́ситься со всех ног;
з рука́мі і нага́мі — с рука́ми и нога́ми;
(спаць) без за́дніх ног — (спать) без за́дних ног;
ледзь (чуць) но́гі но́сяць — едва́ (е́ле) но́ги но́сят;
ні наго́й — (да каго) ни ного́й (к кому);
уста́ць з ле́вай нагі́ — встать с ле́вой ноги́;
вы́цягнуць но́гі — протяну́ть но́ги;
ісці́ (нага́) у нагу́ — идти́ (нога́) в но́гу;
баранава́ць нага́мі — выде́лывать (выпи́сывать) (нога́ми) кренделя́;
ног не давалачы́ — ног не дотащи́ть;
нага́ за нагу́ — нога́ за́ ногу;
быць на каро́ткай назе́ — быть на коро́ткой ноге́;
паста́віць з галавы́ на но́гі — поста́вить с головы́ на́ ноги;
нагі́ не бу́дзе — (чыёй, дзе) ноги́ не бу́дет (чьей, где);
каб і нагі́ (чыёй) тут не было́! — что́бы и ноги́ (чьей) здесь не́ было!;
з галавы́ да ног — с головы́ до ног;
н. не сту́піць — (куды) нога́ не сту́пит (куда);
ні рук ні ног не чуць — изнемо́чь от уста́лости;
на ро́ўнай назе́ — на ра́вной ноге́;
кла́няцца ў но́гі — (каму) кла́няться в но́ги (кому);
з ног да галавы́ — с ног до головы́;
стая́ць адно́й наго́й у магі́ле — стоя́ть одно́й ного́й в моги́ле;
адна́ нага́ тут, друга́я там — одна́ нога́ здесь, друга́я там;
адчу́ць гле́бу пад нага́мі — почу́вствовать по́чву под нога́ми;
губля́ць (тра́ціць) гле́бу пад нага́мі — теря́ть по́чву под нога́ми;
зямля́ гары́ць пад нага́мі — земля́ гори́т под нога́ми;
браць но́гі ў ру́кі — дава́ть стрекача́ (тя́гу);
вы́біць гле́бу з-пад ног — вы́бить по́чву из-под ног;
дай бог но́гі — дай бог но́ги;
збі́цца з нагі́ — сби́ться с ноги́;
ледзь (чуць) валачы́ но́гі — едва́ (е́ле) волочи́ть но́ги;
ледзь (чуць) на нага́х трыма́цца — едва́ (е́ле) на нога́х держа́ться;
на адно́й назе́ — на одно́й ноге́;
нага́ не ступа́ла — нога́ не ступа́ла;
на шыро́кую нагу́ — на широ́кую но́гу;
ног не чуць пад сабо́й — не чу́вствовать ног под собо́й;
ні ў зуб наго́й — ни в зуб ного́й;
но́гі адбі́ць (збіць) — оста́ться без ног;
падста́віць нагу́ — подста́вить но́гу;
падтапта́ць пад но́гі — подмя́ть по́д ноги;
наступа́ць на но́гі — наступа́ть на́ ноги;
узя́ць нагу́ —
на нага́х — на нога́х;
на нага́х не стая́ць — на нога́х не стоя́ть;
куды́ но́гі нясу́ць — куда́ но́ги несу́т;
паку́ль но́гі но́сяць — пока́ но́ги но́сят;
з яко́й нагі́ танцава́ць — с како́й ноги́ танцева́ть;
як (чаго́) ле́вая нага́ хо́ча — как (чего́) ле́вая нога́ хо́чет;
адку́ль то́лькі но́гі ўзялі́ся — отку́да то́лько но́ги взяли́сь;
патрэ́бен як саба́ку пя́тая нага́ — ну́жен как соба́ке пя́тая нога́;
адбіва́цца рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми;
но́гі заплята́юцца — но́ги заплета́ются;
у нага́х пра́ўды няма́ —
во́ўка но́гі ко́рмяць —
за дурно́й галаво́й нага́м непако́й —
ты на гару́, чорт за нагу́ —
пасадзі́ свінню́ за стол — яна́ і но́гі на стол —
конь на чатыро́х нага́х, і то спатыка́ецца —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)