Прыро́дны ’мясцовы’ (Ян.). Да прыро́д, прыро́да (гл.), у значэнні ’патомны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

засну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.

Прыйсці ў стан сну.

Не з. ні на мінутку.

Прырода заснула зімовым сном.

З. навекі або вечным сном (перан.: памерці).

|| незак. засына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

замані́ць, -аню́, -а́ніш, -а́ніць; -а́нены; зак., каго (што).

1. Прывабліваючы чым-н., прымусіць прыйсці куды-н., апынуцца дзе-н.

З. ваўка ў пастку.

2. Прывабіць, зачараваць.

Нас там заманіла прырода.

|| незак. зама́ньваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адары́ць, адару́, адо́рыш, адо́рыць; адары́; адо́раны; зак., каго-што.

1. Тое, што і абдарыць.

А. дзяцей цукеркамі.

2. перан. Багата надзяліць якімі-н. якасцямі, здольнасцямі.

Прырода адарыла яго паэтычным талентам.

|| незак. адо́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неаргані́чны, -ая, -ае.

1. Які не ўключае ў сябе жывыя арганізмы; нежывы.

Неарганічная прырода.

2. Які адносіцца да нежывой прыроды.

Неарганічныя рэчывы.

○

Неарганічная хімія — раздзел хіміі, які вывучае састаў, уласцівасці і пераўтварэнні рэчываў нежывой прыроды.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сярэдняру́скі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да сярэдзіны еўрапейскай часткі Расіі. Сярэдняруская прырода. Сярэднярускія гаворкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хімі́зм, ‑у, м.

Спец. Хімічная прырода якога‑н. рэчыва, з’явы, працэсу. Хімізм крыві. Хімізм расліны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

з’яўле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. з’яўляцца — з’явіцца. Прырода радасна сустракала з’яўленне новага дня. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

першабы́тны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да найстаражытнейшага перыяду гісторыі чалавецтва.

П. чалавек.

2. перан. Які захоўвае першапачатковы стан.

Першабытная прырода (некранутая).

3. перан. Дзікі, некультурны, адсталы.

Першабытныя норавы.

|| наз. першабы́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нежывы́, -а́я, -о́е.

1. Пазбаўлены адзнак жыцця, мёртвы.

2. Які не адносіцца да жывёльнага ці расліннага свету; неарганічны.

Нежывая прырода.

3. перан. Вялы, пазбаўлены жыццёвых сіл, энергіі.

Н. погляд.

4. перан. Цьмяны, бледны (пра святло, колер і пад.).

Нежывое святло.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)