белагало́вы, ‑ая, ‑ае.
У якога галава са светлымі або сівымі валасамі. Вы таксама памятаць павінны Хлапчукоў белагаловых, нас. Смагаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слаўцо́, ‑а. н.
Тое, што і слоўца. А гаворыць.. [Весялоўскі] удала, на язык востры, калі скажа слаўцо, ды прыкажа, дык доўга будзеш памятаць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дапаміна́ць
‘памятаць пра каго-небудзь, што-небудзь, нагадваць, згадваць пра каго-небудзь, што-небудзь (дапамінаць пра каго-небудзь, што-небудзь, дапамінаць аб кім-небудзь, чым-небудзь)’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дапаміна́ю |
дапаміна́ем |
| 2-я ас. |
дапаміна́еш |
дапаміна́еце |
| 3-я ас. |
дапаміна́е |
дапаміна́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дапаміна́ў |
дапаміна́лі |
| ж. |
дапаміна́ла |
| н. |
дапаміна́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дапаміна́й |
дапаміна́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
дапаміна́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
◎ *Памяце́ха, помытэха ’вялікая палка’ (Клім.). Ад *памятаць < мятаць (адносна гэтага дзеяслова гл. паметак) са старажытным суфіксам ‑echa (гл. SP, 1, 72).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вумненне ’думка’ (Яруш.). Відаць, прыставачнае ўтварэнне ад *mьněti, гл. помніць ’памятаць’, або ў выніку кантамінацыі вум (гл.) і рус. мнение ’думка, меркаванне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́мнить несов. по́мніць, па́мятаць;
◊
не по́мнить себя́ от ра́дости не по́мніць сябе́ ад ра́дасці;
по́мнить себя́ по́мніць сябе́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыпаміна́ць ’напамінаць’ (Яруш.), прыпа́мятаць ’прыпомніць’ (ТС), пріпамі́н ’успамін, згадка’, прыпамі́нка ’ўспамін, памятка’ (Бяльк.), прыпа́мятка ’знак на памяць’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Яруш.). Дэрываты ад па́мятаць (гл. памяць), по́мніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кічу́к ’начынены мясам страўнік’ (Вешт., ТС). Абсалютны сінонім да кіндзюк (гл.). Калі лічыць гэтыя словы аднаго паходжання, цяжка вытлумачыць фанетычныя змены (кін‑ дзюк > *кідзюк > *кіцюк > *кічук). Трэба памятаць, што дакладная цюркская крыніца для кіндзюк таксама адсутнічае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Паме́тнік, пометнік ’апоўзіны, якія кладуць паверх стога’ (ТС), пометнік, помеціна ’тонкія латы ў страсе на сохах’ (Нар. сл., жытк.), паметнік ’падсцілка пад стогам’ (Нар. сл., навагр.). Рус. пометины ’апоўзіны на стозе або на саламяным дасе’. Ад *памятаць (параўн. тур. метану́ць ’шпурнуць, кінуць аб землю’) з суф. ‑НІК, ‑ІН‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́мніць ’памятаць’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк.), помліць, помняць, поўніць ’тс’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел. помнити (Сл. Скар.). Рус. по́мнить, польск. pomnieć ’тс’. Прасл. *po‑mьněti (Махэк, 490) < *mьněti/*mьniti ’думаць, меркаваць’, гл. памяць. Станкевіч (Зб. тв., 1, 59) лічыць, што па-беларуску мае быць по́мнець, што неабавязкова, паколькі магчыма і ўтварэнне *po‑mьniti ’тс’, параўн. літ. miñti ’помніць’ і minéti ’прыпамінаць, успамінаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)