манускры́пт, ‑а, М ‑пце, м.
Старажытны рукапіс. У бібліятэцы захоўваецца 26000 манускрыптаў, некаторыя з іх напісаны 600 год назад. «Звязда».
[Ад лац. manus — рука і scribere — пішу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ны; зак., што.
1. Сагнуўшы, надламаць.
З. галінку на дрэве.
2. Сагнуўшы, адкінуць уверх або назад.
З. рукі.
3. Запрасіць надта дорага (разм.).
З. страшэнную цану.
◊
Асінку заламаць (разм.) — даць зарок не рабіць што-н.
Заламаць шапку (разм.) — надзець набакір або ссунуць на патыліцу.
|| незак. зало́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завора́чиваться
1. (назад или в сторону) прост. заваро́чвацца, паваро́чвацца;
2. прост. (загибаться кверху, назад) загіна́цца; закру́чвацца; (о подоле, рукавах) зака́свацца; (о штанинах — ещё) падка́свацца; (о полах) захіна́цца;
3. страд. загіна́цца; закру́чвацца; зака́свацца; падка́свацца; заго́ртвацца; запако́ўвацца; укру́чвацца; завіна́цца, захіна́цца; см. завора́чивать 2, 3.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Наўспя́чча з няясным значэннем, тлумачыцца як ’выкінуць нагамі’ (Растарг.). Магчыма, да выспятак ’удар нагой’ (гл.), параўн. укр. ўспятки ’абцасы’, або да іншага дэрывата ад пята, пятка, што значыў хутчэй за ўсё ’выбрык, удар нагой назад (напр., у каня)’ (*ус‑пятье?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашуґа́ць ’пакалыхаць’ (в.-дзв., Шатал.), пашу́гаць ’пакалыхаць’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Да па- (< прасл. /?о-) і шугаць ’люляць, калыхаць’ (ваўк., шчуч.), ганц. шугацца ’гушкацца’, маст. шугалка ’арэлі’ (Сл. ПЗБ), якія можна генетычна суаднесці з літ. šukuoti ’часаць’ (слабіць рух туды і назад’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сэ́дас, ‑а, м.
Абл. Месца жыхарства, сяліба; котлішча. Трэба было вяртацца назад, у горад. Але .. [Язэпа] цягнула на стары бацькаў сэдас. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трохсотго́ддзе, ‑я, н.
1. Прамежак часу. тэрмін у трыста год.
2. Гадавіна чаго‑н., што адбылося ці пачалося трыста год назад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хакеі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Спартсмен, які гуляе ў хакей. Некалькі гадоў назад нашы хакеісты выходзілі ў фінал усесаюзных спаборніцтваў. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шасцісотго́ддзе, ‑я, н.
1. Прамежак часу, тэрмін у шэсцьсот год.
2. Гадавіна чаго‑н., што адбылося ці пачалося шэсцьсот год назад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Па́чай ’лепш’ (Шат.). Са ст.-слав. паче ці царк.-слав. папе — параўнальная ступень ад ⁺пакъ, паки, ст.-слав. пакы ’назад, зноў’, якія звязваюцца генетычна з opaky, opako ’наадварот’, пакость, роднасныя да ст.-інд. apakaś ’збоку, ззаду’ (Праабражэнскі, 2, 6; Фасмер, 3, 188).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)