Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наза́днареч., в разн. знач.наза́д; (на прежнее место или в прежнее положение — ещё) обра́тно; (о движении — ещё) вспять;
азірну́цца н. — огляну́ться наза́д;
вярну́цца н. — верну́ться наза́д (обра́тно);
закла́сці ру́кі н. — заложи́ть ру́ки наза́д;
ты́дзень (таму́) н. — неде́лю (тому́) наза́д;
павярну́ць н. — поверну́ть наза́д (вспять);
◊ павярну́ць ко́ла гісто́рыі н. — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять;
браць — сло́ва н. брать сло́во обра́тно (наза́д);
крок напе́рад, два кро́кі н. — шаг вперёд, два ша́га наза́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наза́д, прысл. і прыназ.
1.прысл. У напрамку, процілеглым першапачатковаму руху; у адваротным напрамку; проціл. уперад. Ехаць назад. □ Стафанковіч зрабіў два крокі назад.Чорны.Варочацца назад было позна.Якімовіч.// Ужываецца як загад, каманда, вокліч. Раздаўся злосны воклік і стук вінтоўкі: — Назад!Лынькоў.
2.прысл. У напрамку да задняга боку чаго‑н., у адваротны бок; проціл. наперад. Азірнуцца назад. □ Моцна скруцілі [жандары] Міколку рукі назад.Лынькоў.«І г-э-э-эй ты, наша жыццё зло-оо-е!» — Міхась у лесе песню цягне і тахты стрэльбай выбівае. Назад, наперад выкідае.Колас.//перан. У мінулае, у тое, што было. І я ў астатнім падарожжы Гляджу са скрухаю назад.Колас.
3.прысл. На ранейшае месца, у ранейшае становішча. Занясі вядро назад у хату. Аддай назад кнігу. Узяць назад сваё абяцанне. □ Людзі мітусіліся ля дамоў, уцягваючы назад розныя рэчы свайго набытку, вынесеныя, відаць, у часе пажару.Лынькоў.
4.прыназ.зВ. Спалучэнне з прыназ. «назад» выражае часавыя адносіны: ужываецца пры абазначэнні адрэзку часу, які аддзяляе якую‑н. з’яву ад моманту паведамлення аб ёй. Роўна год назад была навальніца. □ Сымон паспрабаваў уявіць сабе той лес, што рос тут многа гадоў назад.Чарнышэвіч.// У спалучэнні са словамі «таму», «гэтаму». Было гэта больш месяца таму назад, у школе.Брыль.Назад, таму, здаецца, чвэртка веку І мне было таксама тры гады.Панчанка.
•••
Браць (узяць) слова назадгл. браць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наза́дпрысл
1. rǘckwärts, zurück;
накірава́ны наза́д rǘckwärts geríchtet;
адда́ць наза́д zurückgeben* vt;
узя́ць наза́д zurücknehmen* vt;
2. (у знач «раней») vor, zurück;
два гады́ (таму́) наза́д vor zwei Jáhren;
пераве́сці гадзі́ннік наза́д die Uhr zurückstellen;
наза́д! zurück!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Наза́д (Нас., БРС, ТСБМ), рус.назад, укр.назад, польск.nazad, чэш.nazad, славац.nazad, в.-луж.nazad, славен.nazaj, серб.-харв.на̏зад, балг.назад, макед.назад. Са спалучэння прыназоўніка *na і назоўніка *zadъ у форме він. скл. адз. л., параўн. з формай дав.-месн. скл. — наза́дзе ’ззаду’ (Сцяшк. Сл.), назадзі́ (гродз., З нар. сл.) назаду́ (ТС). Гл. Брукнер, 643; Шустар-Шэўц, 13, 995.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
назад, у адваротны бок □ на задні план
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
попя́титьсов. пада́ць наза́д, адсу́нуць наза́д;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)