тро́гатьсяI несов.
1. (сдвигаться с места, направляться куда-л.) ру́шыцца, кра́тацца, крана́цца;
тро́гаться в путь ру́шыць у даро́гу;
по́езд всё ещё не тро́гается цягні́к усё яшчэ́ не кра́таецца (не крана́ецца);
не тро́гаться с ме́ста не кра́тацца з ме́сца;
2. страд. чапа́цца, кра́тацца, крана́цца; см. тро́гатьI 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гу́ра ’гурба (снегу)’ (Сцяц., Сцяшк., Шат., Бяльк., Жд. 2, Шатал.; гл. яшчэ Яшкін, дзе прыводзяцца і іншыя значэнні). Параўн. ст.-бел. гура ’верх’ (з XVI ст.; < польск. góra, гл. Булыка, Запазыч., 86). Зэльв., гродз. гура ’гурба’, бясспрэчна, таксама запазычана з польск. мовы (аб гэтым можа сведчыць гук ‑у‑). Аб польск. слове гл. Слаўскі, 1, 330–331. Іначай Трубачоў, Эт. сл., 7 (пад *gurati): бел. лексема — аддзеяслоўнае ўтварэнне на бел. глебе. Параўн. яшчэ ўкр. гура ’маса, гурт’ (Грынч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Барть ’борць’ (Кіркор). Запазычанне з польск. barć ’тс’ (прасл. bъrtь). Беларуская форма — борць (гл.). Параўн. яшчэ ст.-бел. (XVI ст., Нас. гіст.) бартны ’борцевы’ < польск. bartny ’тс’ (да barć).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бле́ха ’лямеш у плузе’ (Тарнацкі, Studia). Запазычанне з польск. дыял. blecha (blacha) ’тс’ (< ням. Blech). Тарнацкі, там жа. Адносна спрэчных момантаў гл. бля́ха. Параўн. яшчэ блешка ’бляха’ (Сцяшк. МГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярста́к ’сталярны варштат’ (КТС, Інстр. II, Шат.), палес. вэрста́к, вярста́к ’тс’ (Уладз.), рус. верстак. Відазмененае ст.-бел. запазычанне верстатъ (< ст.-польск. warstat), пераразмеркаванае дысіміляцыяй тат > так. Гл. яшчэ вярста́т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяці́сты ’галінасты’ (КСТ, ТСБМ, петрык., Шатал.). Укр. вітистий (Грынч.), рус. ветистый (СРНГ). Прыметнік ад вець, суф. ‑іст‑; гл. яшчэ вецце і вець. Бел., магчыма, незалежна ад асновы вет‑ (< ветка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарата́й ’араты’ (Сцяшк. МГ). Паводле Мартынава (Лекс. балтызмы, 24–25), гэта форма ўтварылася з *ратай пад уплывам слова гара́ць (< орать). Параўн. яшчэ меркаванні Супруна, ЭСБМ, 1, 144 (пад ара́ты).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дыспано́ўка ’распараджэнне’ (Нас.). Кюнэ (Poln., 52) звязвае гэта слова з польск. dysponować, dysponowanie (< лац.). Параўн. яшчэ ст.-бел. диспоновати ’распараджацца, прычашчаць’ (з XVII ст., Булыка, Запазыч., 97) < лац. disponere.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заляца́цца ’дагаджаць жанчыне з мэтай выклікаць прыхільнасць’. Рус. смал., паўд. залица́ться, укр. залиця́тися, польск. zalecać się ’тс’. Зваротны дзеяслоў да заляцаць (гл.) з далейшай спецыялізацыяй значэння. Параўн. яшчэ залёты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лю́ма ’плакса’ (докш., Янук.). Да рус. рю́ма ’тс’, якое лічыцца гукапераймальным, звязаным з реве́ть (Фасмер, 3, 533). Параўн. яшчэ і рус. сімб. лю́ниться ’увесь час плакаць, тужыць’, рус. ню́ні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)