смо́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад смаліць ​1.

2. у знач. прым. Апрацаваны смалой, насычаны ёй. Смоленая бочка. Смоленая лодка. Смолены канат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каю́к I, -ка́ м. (лодка) каю́к

каю́к II нескл., м., разг. (конец, смерть) каю́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

піро́га, ‑і, ДМ ‑розе, ж.

Вузкая доўгая лодка, абцягнутая карой, шкурамі ці выдаўбленая са ствала дрэва, якой раней карысталіся толькі караібы і народы Акеаніі.

[Ісп. piragua.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Плаку́н 4 ’човен’ (Яўс.), рус. наўг. плаву́н ’вялікая рыбацкая лодка, за якой ззаду ідуць (’плывуць’) рыбалоўныя сеткі’. Да прасл. *рla© > ь < *plavitL гл. плавіць (Талстой, Геогр., 175), параўн. серб.-харв. дыял. плав ’судна, лодка’.

◎ Плаку́н 5 дрыгва, зыбаўка на балоце, каля возера’ (полац., ЛА, 2), ’топкае балота’ (пін., ЛА, 2). Да плаў i̯ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пла́віца ’маленькая лодка, выдзеўбаная з цэлага ствала дуба’ (пін., Маслен.). З польск. plawica ’пласкадонка, зробленая з аднаго кавалка дрэва’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нахіну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

Абл. Нахіліцца. [Рыма] баялася нахінуцца з лодкі, каб лодка не перавярнулася і не паляцеў на дно ракі дарагі груз. Васілеўская.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаплы́вам, прысл.

Разм.

1. Сілай цячэння. Лодка спускалася самаплывам.

2. Уласным ходам, без буксіроўкі (пра судны).

3. Сілай уласнай вагі (пра рух вадкасцей і сыпкіх рэчываў).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ла́йба 1 ’барліна, баржа, вялікая лодка з дзвюма будкамі грузападымальнасцю ў 5–10 т’ (Гарэц., Касп., Дэмб. 1, Яруш., Рам. 8, Нар. сл., КЭС, лаг.), ’вялікая парусная лодка з двума парусамі’ (ТСБМ). Укр. ла́йба, рус. лайб, ла́йба ’баржа, лодка’, ст.-рус. лоива ’судна ў наўгародцаў, немцаў, карэлаў’, польск. łajba ’баржа на Заходняй Дзвіне’, літ. laĩvas, laĩvė ’карабель’, laivà, лат. laĩva ’лодка’ — усе з фін. laiva ’лодка, судна’ (Фасмер, 2, 450–451; Бернекер, 686; Фрэнкель, 335; Слаўскі, 4, 434). Лаўчутэ (Балтизмы, 145), Блесэ (SB, 4, 1935–1936, 14) лічаць, што ў слав. мовах — гэта балтызм. З балт. моў слова было запазычана ў фінскія (Буга, Rinkt, 1, 309–311). Сюды ж лайбоўшчык ’шкіпер на лайбе’ (дзвін., Нар. сл.).

Ла́йба 2 ’вялікі воз для перавозкі сена’ (Сл. паўн.-зах.) — паводле Грынавецкене, запазычана з літ. láiva ’воз з кузавам’ (Сл. паўн.-зах. 2, 612). Сюды ж пераносныя: ла́йба ’карова з вялікім жыватом’, ла́йба, ла́йбіна ’вельмі тоўстая, здаровая жанчына’ (З нар. сл.), ’тоўсты чалавек’ (Сл. паўн.-зах.).

Лайба́ ’лаянка’ (Нас.). Да ла́яць. Утворана пры дапамозе суф. -ба, як і клятба, бажба, барацьба і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тру́пка ‘лодка, выдзеўбаная з калоды’ (беш., Нар. сл.), тру́бка, тру́бачка ‘выдзеўбаная з асіны лодка’ (мёрск., Жыв. НС). Прымаючы пад увагу архаічны спосаб вырабу лодкі і захаванне ў іншых славянскіх мовах значэння ‘судна, корпус судна’ ў словах, што ўзыходзяць да прасл. *trupъ, можна лічыць назву вынікам не фанетычнага запісу, а ўтварэння ад труп ‘калода, бервяно’, а іншую форму — вынікам народнаэтымалагічнага збліжэння з труба (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

урэ́зацца сов.

1. в разн. знач. вре́заться;

ло́дка ўрэ́залася ў бе́раг — ло́дка вре́залась в бе́рег;

у. ў непрыя́цельскія рады́ — вре́заться в неприя́тельские ряды́;

у. ў па́мяць — вре́заться в па́мять;

2. обл. (влюбиться) вре́заться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)