лупі́цца, лупіцца; незак.
1. Лушчыцца, абдзірацца; аблазіць. Лупіцца скура. Лупіцца афарбоўка. □ Твар у камандзіра быў загарэлым, як бронза. Лупіўся нос. Гурскі.
2. Зал. да лупіць 1 (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скура́т 1 ‘акравак скуры’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Байк. і Некр., Касп., Гарэц., Др.-Падб., Янк., Сл. ПЗБ). Польск. skurat, рус. шкура́т ‘тс’. Да скура (гл.) з суф. ‑ат; гл. Карскі 2-3, 30; Фасмер, 4, 45.
Скура́т 2 ‘кажан’ (слонім., лід., Арх. Федар.; воран., Сл. ПЗБ; Сцяшк. Сл.; гродз., докш., івян., воран., ЛА, 1), скура́ч ‘тс’ (свісл., Шатал.), шкура́т ‘тс’ (ганц., глус., мазыр., ЛА, 1). Да папярэдняга слова; відаць, арэальная інавацыя, параўн. літ. šikšnys ‘кажан’ < šikšna ‘скура’, аналагічна да кажан < кожа ‘скура’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паскаро́міцца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.
Уст. разм. З’есці скаромнага. — Старая з Марылькаю тут гасцінцаў табе напакавалі, дык бяры, паскаромся трошкі, а то ўчарнеў на нішчымніцы, аж скура да касцей папрысыхала. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змякчы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш мяккім, эластычным.
Скура змякчылася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.) перан. Аслабець, зменшыцца.
Боль змякчыўся.
Гнеў змякчыўся.
3. перан. Стаць менш суровым.
Бацька змякчыўся.
Сэрца змякчылася.
|| незак. змякча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. змякчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сыры́ца, ‑ы, ж.
Разм. Саматужна апрацаваная скура. Конь затупаў на месцы, закруціў галавою, бразгаючы цуглямі, а як круціўся, гойдалася ў сядле шырокае аканомава цела і сядло рыпела цупкай, новай яшчэ сырыцай. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лубя́к ’нявырабленая скура’ (іўеў., Сцяшк. Сл.). Да луб 1 (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 130–132).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
морж, маржа́, мн. маржы́, маржо́ў, м.
1. Буйная марская млекакормячая жывёліна атрада ластаногіх з кароткай шэрсцю і вялікімі ікламі.
2. перан. Чалавек, які займаецца плаваннем зімой у адкрытых вадаёмах (разм.).
Секцыя маржоў.
|| ж. маржы́ха, -і, ДМ -жы́се, мн. -і, -жы́х (да 2 знач.; разм.).
|| прым. маржо́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Маржовая скура.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчыгры́н, ‑у, м.
Мяккая шурпатая скура з адмысловым узорам, якая вырабляецца са шкур бараноў, коз, авечак і пад. // Тканіна, папера, якая сваім знешнім выглядам нагадвае такую скуру (выкарыстоўваецца для абіўкі, пераплётаў і пад.).
[Фр. chagrin.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́лаўка, ‑і, ДМ ялаўцы; Р мн. ялавак; ж.
1. Ялавая карова. Чорная карова-ялаўка насілася берагам, як ашалелая. Пташнікаў.
2. Спец. Скура каровы, якой больш за паўтара года; выраб з такой скуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вужаві́нне ’скінутая ў час ліняння скура вужа’ (БРС). Вытворнае ад асновы прыметніка вужов‑ пры дапамозе суф. ‑інне, як бацвінне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)