Verbum

дзе, прысл.

1. пыт. У якім месцы.

Дзе вы працуеце?

2. месца. У якім месцы.

Няма дзе адпачыць.

3. неазнач. Тое, што і дзенебудзь.

Пашукай лепш, можа дзе згубіў.

Ці няма дзе вольнага месца?

4. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова, падпарадкоўвае даданыя сказы месца, азначальныя, дапаўняльныя, дзейнікавыя, уступальныя сказы.

Горад, дзе я жыў.

5. у знач. часц. Ужыв. для выражэння поўнай немагчымасці чаго-н., сумнення ў чым-н.

Адпачыў? — Дзе адпачыў!

Столькі работы.

◊

Дзе наша не прападала (разм.) — выказванне рашучасці ісці на рызыку.

крыць, кры́ю, кры́еш, кры́е; крый; кры́ты; незак.

1. што. Рабіць страху, дах.

К. хату.

К. веранду.

2. каго-што. Рэзка, груба крытыкаваць, лаяць (разм.).

К. недахопы.

◊

Крый бог (божа) (разм.) — ужыв. як засцярога ад чаго-н., як забарона рабіць што-н. недапушчальнае.

Няма чым крыць (разм.) — няма чаго сказаць у адказ, у апраўданне.

Няхай бог крые (разм.) — ужыв. як пажаданне, пазбаўленне ад чаго-н. дрэннага.

|| зак. накры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.) і пакры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.).

клёк, -у, м. (разм.).

1. Розум, развага.

У гэтага чалавека к. ёсць.

2. Жыццёвая сіла; сокі.

Нельга ж цягнуць з чалавека апошні к.

◊

Не мець клёку ў галаве (разм., пагард.) — пра чалавека, у якога няма розуму.

сумава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; незак.

1. Знаходзіцца ў стане суму.

Недзе далёка сумуе гаротная матка.

2. па кім-чым. Адчуваць душэўны неспакой; журыцца, тужыць.

С. па сыне.

С. па рабоце.

Летам у вёсцы с. няма калі.

хапі́цца, хаплю́ся, хо́пішся, хо́піцца; зак.

1. гл. хапацца.

2. каго-чаго. Успомніўшы, пачаўшы шукаць, раптоўна выявіць адсутнасць каго-, чаго-н.

Хапіўся ключоў, а іх няма.

3. Агледзеўшыся, спахапіцца, раптоўна заўважыць што-н.

Хапіўся, што хату не замкнуў.

цярпе́нне, -я, н.

1. Здольнасць цярпець, стойка пераносіць жыццёвыя нягоды.

Няма цярпення слухаць яе скаргі.

2. Настойлівасць, уменне захоўваць вытрымку ў якой-н. справе, рабоце.

Работа з дзецьмі патрабуе вялікага цярпення.

◊

Цярпенне лопнула (разм.) — не хапіла вытрымкі.