Трусна́ты, трусна́тый ‘цвёрды’ (кам., Жыв. НС). Няясна; магчыма, у значэнні ‘не гібкі’ ўтворана ад тру́снуць ‘надламацца, хруснуць’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вон,
1. прысл. Прэч, на двор. Выгнаць з хаты вон.
2. выкл. Ужываецца ў значэнні загаду выйсці. Вон адсюль! — Вон, каб мае вочы вас не бачылі!.. Ракітны.
•••
Вон з вачэй — прэч.
Дух вон з каго гл. дух.
(Хоць) душа вон гл. душа.
З рук вон — а) дрэнны; вельмі дрэнны. Ледзь Морж прыпоўз назад і — плюх! — у мора. Адлежваўся, бядак, нямала дзён. Каханне атрымалася — з рук вон. Корбан; б) вельмі, надта. Абстаноўка, шчыра кажучы, з рук вон дрэнная. Дзенісевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
такі́-сякі́, такая-сякая, такое-сякое, займ. азначальны.
Разм. Выкарыстоўваецца як жартоўна-ацэначнае слова ў значэнні: невысокай якасці, нягодны, нядобры, нікчэмны. [Браты:] — Ах ты, дурань такі-сякі! Што табе [Іван], работы дома няма? Якімовіч. // Некаторы. Такія-сякія задумы. □ Былі ў яго [капітана] яшчэ такія-сякія меркаванні, як лепш дазнацца, вораг лётчык ці не, але аб гэтым ён пакуль што нікому не прагаварыўся. Ваданосаў. // Нейкі, канкрэтна не акрэслены. [Мураўскі] меў такую-сякую адукацыю, атрыманую ўжо ў Расіі, добра валодаў рускай мовай. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выключа́ць (БРС, КТС). Да ключ (гл.). У значэнні ’не дапускаць, устараняць’ з’яўляецца калькай рус. исключать (Гіст. мовы, 2, 141).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Е́дрыністы ’поўны колас (збожжа)’ (Шн.) < польск. jędrny ў тым жа значэнні. Польск. форма ад jędro. Бел. спрадвечнае ядраны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Машынэрыя ’нескладанае, прымітыўнае прыстасаванне, прылада’ (маладз., Янк. Мат.). З польск. maszyneria ў паніжаным значэнні, якое з франц. machinerie ’машынерыя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ско́міць ‘скрыпець’: скоміл чабатамі (ваўк., Рам.). Рэдкая фіксацыя бяссуфікснага дзеяслова ад ском‑ у зыходным (“слыхавым”) значэнні. Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́клікаць (БРС, Яруш., КТС). Гл. клікаць. У значэнні ’выклікаць незадавальненне, гнеў’ з’яўляецца калькай рус. вызвать ’тс’ (Гіст. мовы, 2, 142).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выпада́ць (БРС, Нас., КЭС, лаг.; Гарэц., Яруш.). Гл. падаць. У значэнні ’адбывацца, здарацца’ семантычнае запазычанне з польск. (параўн. wypadać ’тс’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карчане́ць ’моцна азябшы, траціць адчуванне’ (ТСБМ, Чорны) («зрабіцца як корч, як пень»), параўн. дубець у тым жа значэнні. Гл. корч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)