раздзяўбці́, ‑бу, ‑беш, ‑бе; зак., што.
1. Дзеўбучы, з’есці, расцягнуць. Куры раздзяўблі кашу.
2. Дзеўбучы, пашкодзіць, разбіць на часткі. Сарокі — а можа і не яны, а так хто — раздзяўблі палатно, і сала вывалілася на траву... Сачанка. Пакуль рыбак апамятаўся, Булька [бусел] раздзёўб рыбіну на шматочкі. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
істу́жка і сту́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. Вузкая палоска тканіны, якая выкарыстоўваецца для ўпрыгажэння, аблямоўкі і інш. мэт.
Шаўковая істужка.
І. ўплецена ў касу.
2. Доўгая вузкая паласа з якога-н. матэрыялу, якая служыць для тэхнічных і інш. патрэб.
Ізаляцыйная істужка.
3. Рухомае перадатачнае палатно ў некаторых механізмах.
Працаваць на канвеерных істужках.
|| прым. істу́жкавы, -ая, -ае, сту́жкавы, -ая, -ае, істу́жачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і сту́жачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Плуце́нка ’спадніца, тканая ў рознакаляровыя палоскі’ (Жд. I). Гл. плацейка (гл.); хутчэй за ўсё, фармальна адпавядае польск. plócienko ’баваўняна-ільняное палатно’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэме́ха ’грубае самаробнае палатно, зрэб’е’ (ТС). Рус. ре́мох, ремо́ха ’ануча’, ремошина, ремушка ’ануча; лахманы’. Ад рэмень (Даль, 3, 1676) з экспрэсіўнай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гла́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; незак.
1. Паддавацца гладжанню (у 2 знач.). Палатно добра гладзіцца.
2. Гладзіць, прасаваць сабе вопратку. У хаце Марты — беспарадак і чад: сыны яе кавалеры — Віктар і Стась — чысцяцца, гладзяцца, каб пабегчы ў гарадскі парк. Ракітны.
3. Зал. да гладзіць (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радно́, ‑а, н.
Тоўстае палатно з пянькі або грубай ільняной пражы, а таксама выраб з такога палатна. Колькі год рукі [маці] зналі адно: Жалі, есці варылі, Бульбу чысцілі, ткалі радно, Цыравалі ды шылі. Гілевіч. Сухоцкі з Якімкам адшукалі дзедаў будан і адкінулі радно, што прыкрывала ўваход. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́ткавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сеткі (у 1, 2 знач.). Сеткавая пража. Сеткавае пляценне. Сеткавае палатно. // Які з’яўляецца сеткай; складаецца з сетак. Сеткавыя прылады лоўлі. // Які робіцца пры дапамозе сеткі (сетак). Сеткавая лоўля. Сеткавы промысел.
2. Які мае адносіны да электрычнай сеткі. Сеткавы рубільнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Клу́тчык ’кіёчак у клешні ніта, у вале ткацкага станка, за які прымацоўваецца пража ці палатно’ (З нар. сл.). Да ключ (гл.). Гл. ключках.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пурто́к ’тканы настольнік з узорамі’ (драг., Сл. Брэс.), ’абрус’: мата купіла пуртка (малар., Сіг.). Да парток ’тс’ (гл.) з уканнем, параўн. порт ’палатно’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Льняні́ца, ляны́ца, лляны́ца, лені́ца ’льняное валакно высокага гатунку’, ’пража’, ’тонкае льняное палатно’ (Уладз.). Утворана ад прыметніка (і)льняны. Да лён (гл.). Параўн. таксама альняні́на.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)