Verbum

frei

1.

a

1) свабо́дны, во́льны, незале́жны

2) во́льны, незаня́ты, вака́нтны

die Strécke ist ~ — шлях свабо́дны

wir háben héute ~ — у нас сёння няма́ заня́ткаў (у школе)

etw. ~ máchen — вызваля́ць што-н.

die Stráße ~! — з даро́гі!

3) адкры́ты

únter ~em Hímmel — пад адкры́тым не́бам

4) свабо́дны, бесперашко́дны

~er Zútritt — свабо́дны до́ступ

5) бяспла́тны, дармавы́

~e Fahrt — бяспла́тны прае́зд

6) свабо́дны (von D – ад чаго-н.)

~ von Sórgen — без кло́пату

7)

ein ~er Berúf — свабо́дная прафе́сія

ein ~es Wort — шчы́рае сло́ва

ich bin so ~ — я дазвалцю сабе́, я бяру́ на сябе́ сме́ласць

◊ éiner Sáche ~en Lauf lássen* — не ўме́швацца ў ход спра́вы [падзе́i]

aus ~en Stúdi¦en — без прыму́су, па ўла́снай ініцыяты́ве

j-m ~e Hand lássen* — да́ць каму́-н. свабо́ду дзе́янняў

auf ~en Fuß sétzen — вы́зваліць (з-пад арышту)

aus ~em Ántrieb — добраахво́тна, дабраво́льна

2.

adv

1) свабо́дна

~ spréchen* — гавары́ць свабо́дна, імправізава́ць

2) во́льна

sich zu ~ benéhmen* — паво́дзіць сябе́ на́дта во́льна

3) шчы́ра, адкры́та, не то́ячыся

réden Sie nur ganz ~ — гавары́це, не саро́меючыся

sprich ~! — гавары́ сме́ла!

~ und óffen ságen — гавары́ць зусі́м адкры́та [не то́ячыся]

4) бяспла́тна, да́рма; камерц. фра́нка

~ ins Haus — камерц. з (бяспла́тнай) даста́ўкай на дом

géhen

*

1.

vi (s)

1) ісці́, хадзі́ць, прахо́дзіць

vor sich ~ — адбыва́цца

j-n ~ lássen* — адпуска́ць каго́-н.

sícher ~ — дзе́йнічаць упэўнена

auf ein Kílo ~ 20 Stück — на кілагра́м ідзе́ 20 штук

2) е́хаць, ад’язджа́ць

auf Réisen ~ — выпраўля́цца ў падаро́жжа

aufs Land ~ — е́хаць у вёску (за горад)

3) выхо́дзіць (напр., на поўнач)

das Fénster geht nach Nórden — акно́ выхо́дзіць на по́ўнач

4) пайсці́, паступі́ць

auf die Universität ~ — паступі́ць ва універсітэ́т

5) функцыянава́ць, працава́ць; дзе́йні- чаць

an die Árbeit ~ — узя́цца за рабо́ту

das Geschäft geht gut — спра́ва (камерцыйная) ідзе́ до́бра

6) ісці́, прахо́дзіць (пра час)

die Zeit geht lángsam — час ця́гнецца до́ўга [мару́дна]

7) камерц. ісці́, карыста́цца по́пытам

◊ ~ lássen* — пакіда́ць у спако́i

sich ~ lássen* — быць нядба́йным, быць няўва́жлівым, дава́ць во́лю сваі́м захапле́нням, распуска́цца

2.

vimp

wie geht es dir? — як - ма́ешся?, што ў цябе́ но́вага?

es geht! — нічо́га (сабе́)!

es geht nichts darüber — няма́ нічо́га ле́пей [лепш]

es geht nicht nach mir — гэ́та не па-мо́йму

es geht um álles — на ка́рту паста́ўлена ўсё

das geht zu weit — гэ́та зана́дта

es geht nicht — так немагчы́ма [не́льга]

sein

*

I

1.

vi (s)

1) быць, існава́ць

es sind — ёсць, быва́юць

das kann doch nicht ~ — гэ́та немагчы́ма, гэ́тага не мо́жа быць

kann ~ !, mag ~! — мо́жа бы́ць!, магчы́ма!

das braucht nicht sofórt zu ~ — гэ́та не да спе́ху

etw. ~ lássen* — пакі́нуць які́-н. наме́р

lass das ~! — пакі́нь гэ́та, разм. кінь гэ́та!

kéiner will's gewésen ~ — ніхто́ не хо́ча прызна́цца (у тым, што ён зрабіў)

wie dem auch sei — як бы там ні было́

ihm ist es nur ums Geld — яго́ ціка́вяць то́лькі гро́шы

es ist an ihm (etw. zu tun) — цяпе́р яго́ ча́рга (што́сьці зрабі́ць)

ihr gewésener Mann — яе́ былы́ муж

2) быць, знахо́дзіцца

er ist da — ён тут

er ist nicht da — яго́ тут няма́

in Betríeb ~ — быць у эксплуата́цыі

3) пахо́дзіць, быць ро́дам (адкуль-н.)

4) быць, з’яўля́цца (у функцыі звязкі)

es war kalt — было́ хо́ладна

sie ist krank — яна́ хво́рая

5) з inf + zu указвае на павіннасць або магчымасць:

díeses Buch ist zu káufen [zu háben] — гэ́тую кні́жку магчы́ма [мо́жна] купі́ць

die Áufgabe ist zu lösen — зада́нне неабхо́дна [трэ́ба] вы́канаць

2.

дапаможны дзеяслоў, які ўжываецца для ўтварэння перфекта і плюсквамперфекта

II

pron poss m (f séine, n séin, pl séine; без.наз. m séiner, f séine, n séines, pl séine) яго́; пры ўказанні на прыналежнасць да дзейніка: свой (свая́, сваё, свае́)

sie nahm ~ Buch — яна́ ўзяла́ яго́ кні́гу

er gab ihr ~ Buch — ён даў ёй сваю́ кні́гу

er tut ~ Möglichtes — ён ро́біць усё магчы́мае

álles zu ~er Zeit — усё ў свой час