Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
напусці́ць, -пушчу́, -пу́сціш, -пу́сціць; зак.
1.каго-чаго. Даць доступ куды-н. вялікай колькасці каго-, чаго-н.
Н. людзей у залу.
Н. вады ў ванну.
Н. холаду ў хату.
2.што і чаго на каго (што). Надаць сабе, сваім паводзінам нейкі выгляд, характар (разм.).
Н. на сябе строгасць.
3.каго-што на каго-што. Накіраваць для нападу (разм.).
Н. сабак на звера.
4.што. У народных павер’ях: з дапамогай нейкай вышэйшай сілы наслаць на каго што-н.
Н. чары, хваробу.
5.што і чаго. Дадаць, павялічыць у памеры пры раскроі.
Н. на швы.
|| незак.напуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.на́пуск, -у, м. (да 1—3 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напусці́цьсов.
1.в разн. знач. напусти́ть;
н. ды́му — напусти́ть ды́му;
н. мух — напусти́ть мух;
н. суро́васць — напусти́ть суро́вость;
2. (прибавить в размерах) припусти́ть;
н. на швы — припусти́ть на швы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напусці́ць, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць; зак.
1.каго. Даць магчымасць увайсці, дазволіць пасяліцца ў вялікай колькасці. Напусціць людзей у пакой. Напусціць жыхароў у кватэру.
2.чаго. Даць доступ куды‑н. вялікай колькасці чаго‑н. Ілья напусціў у ванну халоднай вады, пачапіў на кран сваю авоську і старанна памыў рукі.Васілёнак.— Заходзь, Ваня, заходзь! Чаго стаіш на парозе? Ды зачыняй дзверы, а то холаду напусціш! — зашаптаў камбрыг.Карпюк.
3.што. Спусціць, апусціць на што‑н. Напусціць на лоб валасы. Напусціць шапку на вочы.
4.што і чаго. Разм.(частасасловамі «на сябе»). Надаць сабе, сваім паводзінам нейкі выгляд, характар. Напусціць на сябе важнасці. □ Дзядок перш здзіўлена вылупіў вочы, потым хацеў усміхнуцца, але абдумаўся і замест гэтага напусціў на сябе дзелавы выгляд.Зарэцкі.Кірыла напусціў на сябе выгляд вінаватага — не павітаўся з рэдактарам за руку, ціха сеў насупраць Тукалы, панурыў галаву: вось я, карайце!Шамякін.
5.каго. Разм. Накіраваць для нападу. Напусціць сабак на звера.//перан. Падбіць, падгаварыць да дзеяння супроць каго‑, чаго‑н. [Віктар:] — Цяпер каб адных бежанцаў напусціў на гэтыя маёнткі, то.. за адзін дзень усё ператрушчылі б.Лобан.
6.што. Ва ўяўленні забабонных людзей — з дапамогай нейкай вышэйшай сілы наслаць на каго што‑н. Ніколі ў Курганішчы не было так ціха, як цяпер.. Нібы нейкі чараўнік напусціў сон на гэты шумлівы хутар.Бядуля.
7.што і чаго. Дадаць, павялічыць у памерах пры раскроі. Кравец напусціў на два пальцы паводле меркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напуска́ць, напусці́ць
1. (in gróßer Menge) (her)éinlassen*vt;
напуска́ць вады́ ў ва́нну ein Bád éinlassen*;
2. (нацкаваць) (áuf)hétzen vt, lóslassen*аддз.vt (накаго-н. auf A);
3.разм.:
напуска́ць на сябе́ ва́жны вы́гляд sich wíchtig máchen;