мочьII сущ., разг. моц род. мо́цы ж., мн. нет; сі́ла, -лы ж.;

во всю мочь, изо всей мо́чи, что есть мо́чи на ўсю моц;

мо́чи нет сіл нестае́;

мо́чи нет, как хо́лодно не вы́трываць, як хо́ладна;

не в мочь не пад сі́лу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мочьI несов. магчы́;

мо́жет быть вводн. сл. мо́жа, мо, мо́жа быць;

не мо́жет быть! не мо́жа быць!;

как живёте-мо́жете? як жывяце́а́ецеся?;

не моги́! уст. не сме́й!;

не могу́ знать уст. не магу́ знаць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мочь

Том: 18, старонка: 193.

img/18/18-193_0976_Мочь.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

мочь

Том: 18, старонка: 193.

img/18/18-193_0977_Мочь.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

змо́га ж.

1. (сила) мочь;

што ёсць ~гі — что есть мо́чи;

2. изнеможе́ние ср.;

па́даць ад ~гі — па́дать от изнеможе́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Моча ’сіла, моц’ (паўд.-усх., КЭС), рус. тул., калуж. моча ’тс’, якая са ст.-рус. мочь, ст.-слав. мощь < прасл. moktь < mogtь < mogti, mogǫ ’магчы’ (параўн. укр. міч, польск., чэш., славац. moc, в.-луж. móc, славен. mǫ̑c, серб.-харв. моћ, макед. моќ, балг. мощ), роднаснае да гоц. mahts, ст.-в.-ням., с.-в.-ням. maht ’сіла, моц’ (Бернекер, 2, 70; Траўтман, 164; Фасмер, 2, 667).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вся мест. уся́ (род., дат., пред. усёй, вин. усю́, твор. усёй, усёю); мн., см. все;

во всю мочь на ўсю моц (сі́лу);

всё и вся ўсё і ўся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ма́ча ’маленькія рыбкі’ (бых., Мат. АС). Скарочаны варыянт з мале́ча (гл.).

Мача́ ’вадкасць, якая выдзяляецца ныркамі’ (ТСБМ), ’слата, макрэча’ (Нас.). Укр. міч, рус. моча, ст.-рус. моча ’дажджлівае надвор’е’, ц.-слав. моча ’балота’, мочь ’мача’, польск. mocz, в.-луж. moč, чэш., славац. moč, славен. móća ’вільгаць; мача; нягода’, серб.-харв. мо́ча ’макрэча’, ’мокрадзь’, ’вільготнае надвор’е, золь’, ’намочаны кавалак хлеба’, макед., балг. моч ’мача’. Прасл. mokja > moča. Да мокры (гл.). Сюды ж мачавы́ (ТСБМ), мачаві́к ’мачавы пузыр’ (навагр., Сл. ПЗБ), мачаві́на ’прадукт бялковага абмену’ (ТСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Заняпа́д ’упадак’. Укр. занепа́д ’тс’. Параўн. рус. бранск., смал., кур., арл. занепасть ’зрабіцца слабым, хваравітым’. Бязафіксны назоўнік ад дзеяслова *занепадати, *занепад + ти > *занепасти. Складанасць у сумяшчэнні значэння кораня (пад‑) і кампанента не-, якое дае ’не падаць’, што не адказвае сапраўднаму значэнню слова (прэфікс за‑ азначае пачатковы этап ці завяршэнне дзеяння, а таму ў гэтых разважаннях неістотны); параўн. рус. за‑не‑мочь. Калі ўлічыць наяўнасць рус. варонеж., бранск., кур., уладз., ярасл., кубан. занапастить(ся) ’мець напасці, г. зн. непрыемнасці; знікнуць, замучыць, страціць’, відаць, трэба ўводзіць слова да *занапасти, у якім потым адбылася ўзмацняючая народна-этымалагічная замена на > не: *занепасти.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мага́: як мага́ как мо́жно, изо всех сил;

як мага́ хутчэ́й — как мо́жно скоре́е, возмо́жно скоре́е;

як мага́ больш — как мо́жно бо́льше;

як мага́ лепш — как мо́жно лу́чше;

як мага́ — во всю прыть, во всю мочь; изо всех сил; (о беге) во весь опо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)