заняпа́д

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. заняпа́д
Р. заняпа́ду
Д. заняпа́ду
В. заняпа́д
Т. заняпа́дам
М. заняпа́дзе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заняпа́д, -у, ДМ -дзе, м.

Упадак, стан аслаблення дзейнасці, змяншэння актыўнасці.

З. эканомікі.

Гаспадарка прыйшла ў з.

Адчуць стомленасць і з.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заняпа́д, -ду м.

1. в разн. знач. упа́док; (обеднение — ещё) разоре́ние ср., захире́ние ср.;

з. га́ндлю — упа́док торго́вли;

з. культу́ры — упа́док культу́ры;

з. гаспада́ркі — разоре́ние (захире́ние) хозя́йства;

2. паде́ние ср., упа́док;

мара́льны з. — мора́льное паде́ние (мора́льный упа́док)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заняпа́д, ‑у, ДМ ‑дзе, м.

1. Упадак, збядненне (звычайна ў якой‑н. галіне грамадскага жыцця). Заняпад эканомікі. Заняпад буржуазнай культуры.

2. Хваравіты стан, упадак сіл. Стэпа пачула вялікую ўтому, заняпад і, не раздзеючыся, прылягла. Гартны. // Цяжкі маральны стан, выкліканы перажываннямі, горам. Сваімі простымі і задушэўнымі гутаркамі .. [Кунігас-Ляўданскі] вельмі падтрымаў мяне ў маім заняпадзе пасля смерці Яні. Гарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заняпа́д м. (упадак) Verfáll m -(e)s, Níedergang m -(e)s; Tíefstand m -(e)s (застой);

прыйсці́ ў заняпа́д in Verfáll geráten*, verfállen* vi (s); Kráftlosigkeit f -, Schwäche f - (сіл); Depressión f -, Schwérmut f - (маральнага стану)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Заняпа́д ’упадак’. Укр. занепа́д ’тс’. Параўн. рус. бранск., смал., кур., арл. занепасть ’зрабіцца слабым, хваравітым’. Бязафіксны назоўнік ад дзеяслова *занепадати, *занепад + ти > *занепасти. Складанасць у сумяшчэнні значэння кораня (пад‑) і кампанента не-, якое дае ’не падаць’, што не адказвае сапраўднаму значэнню слова (прэфікс за‑ азначае пачатковы этап ці завяршэнне дзеяння, а таму ў гэтых разважаннях неістотны); параўн. рус. за‑не‑мочь. Калі ўлічыць наяўнасць рус. варонеж., бранск., кур., уладз., ярасл., кубан. занапастить(ся) ’мець напасці, г. зн. непрыемнасці; знікнуць, замучыць, страціць’, відаць, трэба ўводзіць слова да *занапасти, у якім потым адбылася ўзмацняючая народна-этымалагічная замена на > не: *занепасти.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дэмараліза́цыя, -і, ж.

Заняпад духу, дысцыпліны, разлажэнне, а таксама разбэшчанасць, упадак маралі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дэкада́нс, -у, м. (кніжн.).

1. Заняпад, культурны рэгрэс.

2. Тое, што і дэкадэнцтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адынамі́я, ‑і, ж.

Рэзкі заняпад сіл.

[Грэч. — adynamía — бяссілле.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мярцвя́чына, -ы, ж.

1. зб. Трупы жывёл.

2. перан. Разумовы, духоўны застой, заняпад, інертнасць (разм.).

У п’есе няма дзеяння — жахлівая м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)