дабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі́ты; зак.
1. каго (што). Прыкончыць (у 2 знач.) раненага, падстрэленага.
Паляўнічы дабіў звера.
Гэтыя весткі зусім дабілі старога (перан.).
2. перан., каго-што. Канчаткова разграміць.
Д. варожыя сілы.
3. што. Канчаткова разбіць што-н. недабітае, трэснутае; перабіць усё, што засталося цэлым.
Д. талеркі.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што і чаго. Скончыць біць, утвараць гукі (пра гадзіннік).
Гадзіннік не паспеў д. шостага ўдару, як пачалася нарада.
5. што. Увагнаць да канца.
Д. цвік.
6. перан., што. Завяршыць якую-н. работу.
К вечару дабілі жніво.
◊
Дабіць да ручкі (разм.) — давесці да развалу, да поўнай непрыгоднасці.
|| незак. дабіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дабі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
даб’ю́ |
даб’ё́м |
| 2-я ас. |
даб’е́ш |
даб’яце́ |
| 3-я ас. |
даб’е́ |
даб’ю́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дабі́ў |
дабі́лі |
| ж. |
дабі́ла |
| н. |
дабі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дабі́ |
дабі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
дабі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дабі́ць сов.
1. в разн. знач. доби́ть; (раненого, недобитого — ещё) прико́нчить;
д. во́рага — доби́ть врага́;
д. трэ́снутую тале́рку — доби́ть тре́снувшую таре́лку;
д. пара́ненага зве́ра — доби́ть (прико́нчить) ра́неного зве́ря;
2. (окончить вколачивание) доколоти́ть;
д. цвік — доколоти́ть гвоздь;
3. разг. (завершить какую-л. работу) око́нчить, зако́нчить;
◊ д. да ру́чкі — доби́ть до ру́чки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дабі́ць, ‑б’ю, ‑б’еш, ‑б’е; ‑б’ём, ‑б’яце; зак., каго-што.
1. Прыкончыць, прыбіць раненага, недабітага. Дабіць падстрэленага драпежніка. // Канчаткова разграміць, знішчыць. Дабіць ворага.
2. Разбіць астатняе; разбіць канчаткова недабітае. Дабіць апошнія талеркі.
3. Скончыць біць (пра гадзіннік і пад.). Куранты дабілі дванаццаты ўдар.
4. Убіваючы, дагнаць да пэўнага месца ці да канца. Дабіць кол. // Скончыць убіванне. Дабіць апошні цвік.
5. перан. Разм. Завяршыць выкананне якой‑н. работы. Дабіць пракос.
•••
Дабіць да ручкі — давесці да развалу, прывесці ў непрыгодны стан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дабі́ць гл дабіваць;
◊ дабі́ць да абуха́ (beináhe) kapúttmachen аддз vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
падабіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Дабіць, прыкончыць раненых, недабітых.
2. Разбіць, дабіць канчаткова ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыстрэ́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., каго (што).
Забіць або дабіць выстралам.
П. ваўка. П. хворага сабаку.
|| незак. прыстрэ́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дабіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да дабіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дабі́ты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад дабіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыко́нчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак. (разм.).
1. што. Зрасходаваць да канца.
Усе запасы прыкончылі.
2. каго (што). Умярцвіць, дабіць.
П. ваўка.
|| незак. прыко́нчваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)