варкава́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. варку́ю варку́ем
2-я ас. варку́еш варку́еце
3-я ас. варку́е варку́юць
Прошлы час
м. варкава́ў варкава́лі
ж. варкава́ла
н. варкава́ла
Загадны лад
2-я ас. варку́й варку́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час варку́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

варкава́ць несов., см. буркава́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

варкава́ць, ‑куе; незак.

Тое, што і буркаваць. Было чуваць, як на страсе варкуюць галубы. Алешка. Яна [маці] з ім [сынам] ціхенька варкуе — Няхай гудзе, смачней засне. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Варкава́ць ’буркаваць’ (Яруш.), варкува́ць (Бяльк.). Дзеяслоў гукапераймальнага паходжання (*vъrkovati). Падрабязней аб яго прасл. сувязях гл. варката́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

варкава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. варкаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

gírren

vi буркава́ць, варкава́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

заваркава́ць

‘пачаць варкаваць’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. заварку́ю заварку́ем
2-я ас. заварку́еш заварку́еце
3-я ас. заварку́е заварку́юць
Прошлы час
м. заваркава́ў заваркава́лі
ж. заваркава́ла
н. заваркава́ла
Загадны лад
2-я ас. заварку́й заварку́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час заваркава́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

coo [ku:] v. буркава́ць, варкава́ць;

They are billing and cooing. Яны буркуюць як галубкі.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Га́ркаць ’гаркаць (пра сабаку); лаяцца’ (БРС, Нас., Сцяшк., Касп.). Сюды ж дыял. гарка́ць ’гаркавіць’; адсюль утворана гарка́вы, ад якога атрымаўся дзеяслоў гарка́віць (БРС). Параўн. яшчэ гаркава́ць ’варкаваць’ (Бяльк.). Прасл. *gъrkati (для перадачы розных гукаў) са шматлікім адлюстраваннем у слав. мовах. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 209.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вурча́ць ’бурчаць, гудзець’ (Нас., Касп.), вурчэ́ць ’тс’ (Бяльк.; КЭС, лаг.); ’гыркаць (пра сабаку)’ (КСТ), сюды ж форма з цоканнем — вурца́ць (Рам., 8, 140) і вурча́ць ’жраць’ (Грыг.), укр. ворча́ти, рус. ворча́ть, польск. warczeć, чэш. vrčeti, славац. vrčať, в.-луж. warcać, н.-луж. warcaś, славен. vŕčati, серб.-харв. вр́чати. Прасл. *vъrkěti; параўн. літ. ur̃kti ’бурчаць’, ũrkioti ’варкаваць; сварыцца’ (Фасмер, 2, 356; Брукнер, 602; Шанскі, 1, В, 169).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)