лі́нія, ‑і,
1. Вузкая палоска, рыса, праведзеная на якой‑н. паверхні ад адной кропкі да другой.
2. Паласа (існуючая ці ўяўная), якая вызначае граніцу, край чаго‑н.
3. Абрыс, контур чаго‑н.
4.
5. Пуць, палатно чыгункі ці трамвая.
6. Сістэма прыстасаванняў (правадоў, кабелю і пад.) для тэлеграфнай і тэлефоннай сувязі.
7. Паслядоўны рад асоб, аб’яднаных кроўнымі сувязямі.
8.
9. Мера даўжыні, роўная 1/10 (яшчэ
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набра́цца, ‑бяруся, ‑бярэшся, ‑бярэцца; ‑бяромся, ‑берацеся;
1.
2. Напоўніцца чым‑н.
3. Дасягнуць нейкай колькасці, лічбы.
4. Насыціцца, прасякнуць чым‑н.
5. Знайсці ў сабе ўнутраныя сілы, магчымасці, якасці.
6. Пераняць, навучыцца чаму‑н.
7. Нацярпецца, перажыць, адчуць.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папа́сці, ‑паду́, ‑падзе́ш, ‑падзе́; ‑падзём, ‑падзяце́;
1.
2. Пранікнуць, прайсці ўнутр чаго‑н.; апынуцца дзе‑н.
3. Знянацку, выпадкова наступіць на што‑н. або трапіць куды‑н.; зачапіць што‑н.
4.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэ́ры, ‑ая, ‑ае.
1. Колер, які атрымліваецца пры змяшэнні чорнага і белага; колер попелу.
2. Хмурны, не сонечны (пра надвор’е).
3.
4. Непрыкметны знешне і ўнутрана, нецікавы.
5. Як састаўная частка некаторых заалагічных і батанічных назваў.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГУА́М
(Guam),
уладанне ЗША у
Прырода.
Насельніцтва. 43% складае мікранезійскі народ чамора — карэнныя жыхары вострава, 29% — выхадцы з Філіпін (пераважна ілокі), 28% — амерыканцы (ваеннаслужачыя на
Гісторыя. Карэнныя жыхары — абарыгены чамора здаўна называлі востраў Гуам. Першым з еўрапейцаў
Гаспадарка. Аснова эканомікі — турызм. Штогод Гуам наведваюць 600—800
Літ.:
Малаховский К.В. Остров, открытый Магелланом (Гуам). М., 1975.
І.Я.Афнагель (прырода, гаспадарка), У.Я.Калаткоў (гісторыя).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
не,
1. Надае слову, да якога яна адносіцца, значэнне поўнага адмаўлення.
2. Служыць адмоўным адказам на станоўчае пытанне.
3. Мае значэнне няпоўнага сказа пры адмоўных адказах на пытанні; тое, што і няма (у 2 знач.);
4.
5. Надае значэнне няпэўнасці, няпоўнага адмаўлення, непаўнаты дзеяння ці стану: а) пры назоўніках, якія паўтараюцца.
6. Надае выразу сцвярджальнае значэнне з дзеясловамі «магчы», «смець» пры наяўнасці другога адмоўя або з дзеясловамі ў безасабовым сказе, выказнікам якога з’яўляюцца словы «нельга», «немагчыма».
7. У спалучэнні з часціцай «ці» ў пытальных сказах выражае мадальнае значэнне сцвярджэння або няпэўнасці, здагадкі.
8. У спалучэнні з пытальнымі займеннікамі і прыслоўямі пры асаблівай інтанацыі вымаўлення надае сэнс станоўчага адказу.
9. У спалучэнні з дзеясловамі, якія канчаюцца на «‑ся», «‑цца» і маюць прыстаўку «на-», надае значэнне немагчымасці закончыць дзеянне.
10. Уваходзіць у склад словазлучэнняў, якія з’яўляюцца складанымі злучнікамі і злучальнымі словамі: «не то... не то»; «не то што»; «не то .. а»; «не толькі, .. але (і)» і пад.
11. Уваходзіць у склад устойлівых словазлучэнняў: «далёка не»; «не раўнуючы, як»; «амаль не», «ледзь не», «бадай не»; «не раз і не два»; «не вельмі каб» і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагна́ць, ‑ганю, ‑гоніш, ‑гоніць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскры́ць, ‑крыю, ‑крыеш, ‑крые;
1. Рассунуць, расхінуць, паказаць што‑н.
2. Вызваліць ад таго, што накрывае каго‑, што‑н.; агаліць.
3. Разгарнуць, раскласці, распасцерці (што‑н. складзенае).
4. Адкрыць (пра рот, вочы).
5. Выявіць, зрабіць вядомым што‑н. невядомае, таемнае.
6. Знайсці, устанавіць, адкрыць у выніку назіранняў, даследаванняў.
7. Расказаць аб сваіх думках, пачуццях.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВЫЛІЧА́ЛЬНАЯ МАТЭМА́ТЫКА,
раздзел матэматыкі, у якім распрацоўваюцца і даследуюцца метады лікавага рашэння
Узнікненне вылічальнай матэматыкі звязана з неабходнасцю рашэння асобных задач (вымярэнне адлегласцей, плошчаў, аб’ёмаў і
На Беларусі даследаванні па ўсіх
Літ.:
Березин И.С., Жидков Н.П. Методы вычислений. Т. 1. 3 изд. М., 1966;
Т. 2. 2 изд. М., 1962;
Канторович Л.В., Крылов В.И. Приближенные методы высшего анализа. 5 изд. М.; Л., 1962;
Крылов В.И. Приближенное вычисление интегралов. 2 изд. М., 1967;
Крылов В.И., Скобля Н.С. Справочная книга по численному обращению преобразования Лапласа.
Турецкий А.Х. Теория интерполирования в задачах.
Фаддеев Д.К., Фаддеева В.Н. Вычислительные методы линейной алгебры. 2 изд. М.; Л., 1963;
Янович Л.А. Приближенное вычисление континуальных интегралов по гауссовым мерам.
Л.А.Яновіч.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вось 1, ‑і,
1. Шпень або тонкі вал, на які насаджваюцца колы, часткі машын або механізмаў.
2.
3.
вось 2,
1. Ужываецца для ўказання на прадметы, з’явы, якія знаходзяцца блізка ў дадзены момант, або на ўсё тое, што адбываецца непасрэдна перад вачамі.
2. Ужываецца для ўказання на паслядоўную змену падзей, з’яў і пад., на раптоўнае і нечаканае іх паяўленне.
3. Ужываецца пры выказванні якіх‑н. эмоцый (захаплення, радасці, жарту і пад.) у клічных сказах разам з указаннем на прадмет, з’яву.
4. У спалучэнні з указальнымі займеннікамі і прыслоўямі ўжываецца для ўзмацнення і ўдакладнення іх значэння.
5. У спалучэнні з пытальнымі займеннікамі (хто, што, які, чый, каторы) і прыслоўямі (дзе, куды, адкуль, калі, чаму, як і інш.) надае ім сэнс указання на што‑н. (з націскам на слове «вось»).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)