пагадненне паміж вял. князем ВКЛ Казімірам і вял. князем маскоўскім Васілём II Цёмным. Паводле дагавора Казімір абяцаў не падтрымліваць прэтэндэнта на маск. прастол Дзмітрыя Шамяку, не ўмешвацца ў міжусобную вайну ў Маскоўскай дзяржаве, не прэтэндаваць на Ноўгарад і Пскоў, нават калі тыя будуць «се... давати» Казіміру, і не ўдзельнічаць у магчымых сутыкненнях Ноўгарада і Пскова з Лівонскім ордэнам. Васіль II адмовіўся ад некат. наўгародскіх валасцей і прызнаў за разанскім вял.кн. Іванам Фёдаравічам права пераходу на службу да Казіміра. Дагаворам удакладнены межы паміж Маск. княствам і ВКЛ і фактычна спынена тэр. экспансія ВКЛ на У. Вынікам дагавора быў працяглы (да канца 15 ст.) мір паміж ВКЛ і Маскоўскай дзяржавай.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
struggle2[ˈstrʌgl]v.
1. змага́цца;
struggle for freedom змага́цца за свабо́ду;
struggle to the last breath змага́цца да канца́/да апо́шняга дыха́ння
2. бі́цца, адбіва́цца;
struggle in smb.’s arms вырыва́цца з чыі́х-н. рук
3. стара́цца з усёй мо́цы, рабі́ць намага́нні, вы́сілкі;
struggle to one’s feet з ця́жкасцю ўстава́ць на но́гі;
struggle to succeed намага́цца зрабі́ць по́спех
4. прабіва́цца;
struggle through the thicket прабіва́цца праз гушча́р;
struggle out of smth. вы́рвацца адку́ль-н.
struggle on[ˌstrʌglˈɒn]phr. v. праця́гваць змага́цца з ця́жкасцямі
struggle along[ˌstrʌgləˈlɒŋ]phr. v. = struggle on
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
пача́такI, -тку м.
1.в разн. знач. нача́ло; ср.;
п. шля́ху — нача́ло пути́;
браць п. — брать нача́ло;
палажы́ць п. — положи́ть нача́ло;
у ~тку го́да — в нача́ле го́да;
арганізу́ючы п. — организу́ющее нача́ло;
2.перен. зача́тки мн.;
п. но́вых адно́сін — зача́тки но́вых отноше́ний;
3.толькомн. нача́тки;
~ткі арыфме́тыкі — нача́тки арифме́тики;
◊ з ~ку да канца́ — с нача́ла до конца́;
з са́мага ~тку — с са́мого нача́ла
пача́такII, -тка м. поча́ток;
кукуру́зныя ~ткі — кукуру́зные поча́тки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БЕЛАРУ́СКІЯ КАТАЛІ́ЦКІЯ МІ́СІІ за мяжой. Створаны пасля 2-й сусв. вайны па ініцыятыве бел. вернікаў з дазволу дзярж. улад тых краін, дзе яны жылі, і Ватыкана. Дзейнічалі ў Германіі (з канца 1940-х да пач. 1950-х г.; кіраўнік айцец Міхась Маскалік), Бельгіі (кіраўнік айцец Францішак Чарняўскі), Францыі (з 1946; кіраўнік айцец Леў Гарошка ў 1947—69, адначасова ў 1960—69 кіраўнік Беларускіх каталіцкіх місій Вялікабрытаніі) і Вялікабрытаніі (з 1947; кіраўнік Ч.Сіповіч да 1960 і ў 1970—81). З 1982 Беларускія каталіцкія місіі Вялікабрытаніі і Францыі ўзначальвае айцец А.Надсон. Для беларусаў-католікаў зах. і ўсх. абрадаў на эміграцыі папа рымскі ўвёў пасаду асобнага Апостальскага візітатара (біскупы Б.Слосканс з 1952, Сіповіч у 1960—81, У.Тарасевіч у 1983—86, архімандрыт Надсон з 1986). З канца 1960-х г. (акрамя 1983—86) рэзідэнцыя Апостальскага візітатара знаходзіцца ў памяшканні Беларускіх каталіцкіх місій ў Лондане. Місія ў Вялікабрытаніі супрацоўнічала з Бел. акадэмічным каталіцкім аб’яднаннем «Рунь» (да 1960-х г.), супрацоўнічае са Згуртаваннем беларусаў у Вялікабрытаніі, Англа-бел.навук.т-вам. На сродкі Ватыкана і ахвяраванні вернікаў у Лондане Беларускімі каталіцкімі місіямі куплены і абсталяваны Дом марыянаў (у гонар св. Дзевы Марыі), пры якім створана царква св. Пятра і Паўла, у 1971 адкрыта бел. бібліятэка імя Ф.Скарыны. Па ініцыятыве Беларускіх каталіцкіх місій ў Лондане дзейнічала бел. школа для хлопчыкаў імя св. Кірылы Тураўскага (1961 — пач. 1970-х г.), у якой выкладалі уніяцкія святары Гарошка, Я.Германовіч, Надсон, Р.Тамушанскі, яны ж удзельнічалі ў выданні бел.рэліг.-грамадскага час. «Божым шляхам». Надсон выдае час. «Весьнік Беларускага каталіцкага душпастырства» (з 1986).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
dobiegać
dobiega|ć
незак.
1. дабягаць; падбягаць;
2.kogo/czego; do kogo/czego даходзіць; набліжацца да каго/чаго; дасягаць каго/чаго;
~ć końca — падыходзіць да канца;
dobiegać północ — надыходзіць поўнач;
~ł sześćdziesiątki разм. яму было пад шэсцьдзесят;
3. далятаць; чуцца;
dobiegać hałas — далятае шум (галас)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
durchgehen
I dúrchgehen
*
1.
vi(s)
1) прахо́дзіць (да канца)
2) прайсці́ (аб прапанове)
3)
es geht ihm álles durch — яму́ ўсё сыхо́дзіць з рук
4) пане́сці (пра каня)
5) разм. уцяка́ць
2.
vt
1) прахо́дзіць (пакоі)
2) праціра́ць (падэшвы)
II durchgéhen
*vt
1) прахо́дзіць (лес)
2) прагляда́ць, прабяга́ць (вачыма)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
по́зні, ‑яя, ‑яе.
1. Які набліжаецца да канца (пра норы дня, года, жыцця і пад.). Мікола вярнуўся дахаты познім адвячоркам.Якімовіч.І поле паміж двух лясоў вабіла .. [Колю] ў свежы вецер і жоўтыя колеры позняй восені.Чорны.// Які знаходзіцца на апошняй стадыі, ступені свайго развіцця. Позні рамантызм.
2. Які затрымаўся з наступленнем, запознены. Позні прыход. □ Філістовіча пасадзілі ў самы кут, стары сеў з аднаго боку позняга госця, сын — з другога.Паслядовіч.На позні абед вярнуўся бацька.Паўлаў.Ранняя птушка крылкі цярэбіць, а позняя вочкі трэ.Прыказка.// Які доўга і паволі расце і спее (пра расліны); познаспелы. Увосень, пад поўдзень,.. разгорнецца дзе над каляінай позні, сіратлівы малачайнік.Чорны.Васіль Іванавіч не здзівіўся, калі сустрэў на полі цэлае звяно дзяўчат, якія капалі познюю бульбу.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.(1і2ас.неўжыв.). Завіцца (пра валасы). Валасы закруціліся.//Разм. Загнуцца, завярнуцца. А якая чарга за білетамі была! Уздоўж сцяны два разы закруцілася.Васілевіч.
2.(1і2ас.неўжыв.). Абматацца, абвіцца вакол чаго‑н. Лейцы закруціліся за кола.
3. Абматаць, абгарнуць сябе чым‑н. Андрэй адышоў ад гурту, закруціўся ў кажух і лёг каля мяжы.Чарнышэвіч.
4.(1і2ас.неўжыв.). Круцячыся, зашрубавацца, дайсці да патрэбнага месца, да канца. Гайка закруцілася. Кран закруціўся.
5.Разм. Стаміцца, змучыцца ад розных клопатаў. — А што ты да нас не прыходзіш? — Справы, закруціўся.Гурскі.
•••
Галава закруціласягл. галава.
Закруцілася ў галаве — тое, што і закружылася ў галаве (гл. закружыцца).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
доўг, ‑у, М доўгу і даўгу, м.
1. Тое, што і абавязак. Грамадзянскі доўг. □ Верныя даўгу свайму, Сябры, ідучы на заданне, Здубелыя рукі яму [кастру] Працягвалі на развітанне.Кляўко.— Перадай, Як нашыя спытаюць, Скажы ім — доўг байца Я выканаў, хай знаюць, Як трэба, да канца.Куляшоў.
2.мн.даўгі, ‑оў. Тое, што ўзята ў пазыку, пазычана (пераважна грошы). Вярнуць доўг. Вялікі доўг. Разлічыцца з даўгамі.
3.мн.даўгі, ‑оў. Запазычанасць па абавязковых плацяжах. Даўгі па падатку.
•••
Аддаць свой (апошні) доўггл. аддаць.
Залезці (улезці) у даўгі (у доўг)гл. залезці.
Не вылазіць з даўгоўгл. вылазіць.
Не застацца ў даўгугл. застацца.
У даўгах па вушы — мець многа даўгоў.
У даўгуперадкім — быць абавязаным каму‑н.
У доўг — з умовай звароту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адка́з1, ‑у, м.
1. Выкліканыя пытаннем або зваротам словы, выказаныя вусна ці пісьмова. Даць адказ. Ухіліцца ад адказу. □ Я ў той жа дзень, мой дарагі татуля, Пішу табе свой франтавы адказ.Астрэйка.// Расказванне вучнем урока; выклад матэрыялу на пастаўленае пытанне. Грунтоўны адказ.
2. Пачуццё, рэакцыя; водгук (у 4 знач.). Адказ жывога арганізма на раздражненне.// Выкліканыя чым‑н. дзеянні, учынкі. Калектывізацыя была адказам на многія жыццёвыя пытанні і грамадскія праблемы.Адамовіч.
3. Вынік рашэння матэматычнай задачы, прыкладу. Адказ сышоўся.
4. Тое, што і адказнасць (у 1 знач.). За зло мы ўсе адказ нясём...Колас.
адка́з2,
У выразе: да адказу — да нельга, да канца. Мы цішком прытаіліся ля дзвярэй, а сэрца ў кожнага трывожна стукацела і нервы наструніліся да адказу.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)