магчы́масць ж
1. Möglichkeit f -, -en;
ёсць магчы́масць es bestéht die Möglichkeit;
даць магчы́масць éine Gelégenheit gében* [bíeten*], ermöglichen vt;
не скарыста́ць магчы́масці éine Gelégenheit versäumen [verpássen];
не дапуска́ць магчы́масці чаго-н es [étwas] nicht wáhrhaben wóllen;
2. мн:
магчы́масці Áussichten pl, Möglichkeiten pl;
у яго́ до́брыя магчы́масці er hat gute Áussichten;
матэрыя́льныя магчы́масці Míttel pl;
вытво́рчыя магчы́масці Produktiónsmöglichkeiten pl;
◊ па магчы́масці, па ме́ры магчы́масці nach Möglichkeit, nach Kräften;
пры пе́ршай магчы́масці bei érster Gelégenheit; so bald wie möglich
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
own1 [əʊn]adj., pron. свой; ула́сны;
She has money of her own. У яе ёсць свае грошы;
see smth. with one’s own eyes ба́чыць што-н. на свае́ во́чы
♦
(all) on one’s own сам, без дапамо́гі; адзі́н;
come into one’s own атрыма́ць нале́жнае, дабі́цца свайго́; атрыма́ць прызна́нне, уступа́ць у свае́ правы́;
get one’s own back on smb.infml разлі́чвацца/квіта́цца з кім-н.;
hold one’s own стая́ць на сваі́м;
The patient is holding his own. Пацыент змагаецца з хваробай.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
catch1 [kætʃ] n.
1. злаўле́нне; лаўле́нне; злоў
2. уло́ў (рыбы)
3. па́стка; падма́н; падэ́сць, хі́трасць;
that’s the catch у тым вось і ўся хі́трасць;
there must be a catch somewhere тут што́сьці не так; тут ёсць не́йкая падэ́сць
4. вы́гадная здабы́ча;
no catch/not much of a catch незайздро́сны набы́так; грош цана́
5. за́саўка; зава́ла; кля́мка; шпінгале́т
6. : with a catch in her voice перары́вістым го́ласам
7. sport кэч
♦
(а) catch 22 «па́стка-22» (парадаксальная сітуацыя, з якой няма выйсця); «зачарава́нае ко́ла»
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
jeszcze
яшчэ;
jeszcze przed wojną — яшчэ да вайны;
mamy jeszcze dwie godziny — у нас ёсць яшчэ дзве гадзіны;
jeszcze nie — яшчэ не;
jeszcze lepszy — яшчэ лепшы;
co jeszcze? — што яшчэ?;
czy coś jeszcze? — што-небудзь яшчэ?;
jeszcze raz — яшчэ раз;
jeszcze jak! — яшчэ як!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
coś
нешта; штосьці;
coś wam przynieśliśmy — мы нешта вам прынеслі;
coś pięknego! — гэта нешта (штосьці) цудоўнае!
coś takiego! — ну, ведаеце!;
coś go nie widać — нешта (штосьці) не відаць яго;
coś w tym jest — нешта ў гэтым ёсць;
coś niecoś — сёе-тое; крыху; што-небудзь
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ко́лькі, Р мн. колькіх, займ. і ко́лькі, прысл.
1. займ. і прысл. пытальнае. Абазначае пытанне пра колькасць чаго‑н.: якая колькасць? як многа? Колькі табе гадоў? Колькі старонак у кніжцы?
2. займ. і прысл. азначальнае. У клічных сказах абазначае вялікую колькасць чаго‑н.: якая колькасць! як многа! Колькі зор на небе! Колас. Вось і вуліца Янкі Купалы. Колькі ў гэтых словах роднага і блізкага для кожнага жыхара Мінска! Хведаровіч.
3. прысл. меры і ступені. Наколькі; у якой меры. Колькі таго дня было, а ўжо неўзабаве і вечар: падыходзіць тая невясёлая, але па-свойму адметная пара самых малых, зімовых дзён. Кулакоўскі.
4. займ. і прысл. адноснае. Ужываецца як злучальнае слова: а) у даданых дапаўняльных сказах. [Саша] не адчувала, колькі прайшло часу, здавалася, што вельмі многа. Шамякін. Па рагах можна даведацца, колькі аленю год. В. Вольскі; б) у даданых азначальных сказах і сказах меры і ступені. [Гудовіч:] Паветра ў гарах чыстае, сумленне ў цябе чыстае — адпачывай, колькі душа жадае. Крапіва. І, колькі ёсць сілы, да самай магілы Ары, барануй, засявай!.. Купала.
5. у знач. ліч. Разм. Некалькі, няпэўная колькасць. Дзед Талаш колькі хвілін глядзіць на Мартына, маўчыць. Колас. Праз колькі хвілін можна было разабраць, што ішлі мужчыны. Быкаў.
•••
Колькі ёсць духу (сілы) гл. дух.
Колькі ні (уступальны злучнік) — як ні.
Не столькі..., колькі... гл. столькі.
Столькі..., колькі і... гл. столькі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бу́ры. Засведчана з XVI ст. (гл. Булыка, Запазыч., 53). Рус. бу́рый (з XII ст.), укр. бу́рий, польск. bury ’цёмна-шэры’, славац. burý. Зыходзячы з геаграфіі слова, лічаць, што гэта запазычанне з усх. моў (як і многія іншыя назвы колеру): з цюрк. (тур.) bur ’рыжай масці’ < перс. bōr ’гняды, рыжай масці’. Міклашыч, Türk. El., 1, 269; Nachtr., 1, 18; 2, 90; Міклашыч, 24; Корш, AfslPh, 9, 493 і наст.; Праабражэнскі, 1, 54. Але і тут ёсць няпэўнасці (гл. Слаўскі, 1, 51; Курыловіч, PF, 10, 335–336). Іншая версія: запазычанне з лац. burrus ’багровы’ (Бернекер, 102; Мацэнаўэр, LF, 7, 17 і наст.; Брукнер, 50). Махэк₁ (51–52) лічыў, што славац. burý (аб масці валоў) < рум. bur(ă) ’вол’ (а гэта з лац. burrus) і пасля пашырылася і ў іншых слав. мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бірко́вы ’танкарунны (аб авечках)’ (Влад.). Бясспрэчна, звязана з укр. би́рка, би́рька ’авечка’ і выклічнікамі, якімі завуць або адганяюць авечак: укр. бир, бирь‑бирь, рус. бы́рка ’авечка; авечая шкура’, быр‑быр, бырь‑бырь (выклічнік). Слова гэта не зусім яснага паходжання, ёсць у многіх мовах. Параўн. рум. bircă, bîrcă, bercă і г. д. ’парода авечак’, bîrcă‑bîrcă (выклічнік), венг. birka ’авечка’, чэш. birka, burka, bira ’парода авечак’. Таксама выклічнік вядомы ў многіх мовах. Да этымалогіі і магчымай гісторыі слова гл. Махэк₂, 54 (у аснове ляжыць выклічнік); Рудніцкі, 124; Кніежа, 92; Тамаш, 117–118; MESz, 1, 304–305. Врабіе (RornSl., XIV, 136) непераканаўча бачыць крыніцу ўсх.-слав. выклічніка ў рум. bîr, bîrr (супраць гэтага геаграфія слова). Да праблематыкі пытання параўн. яшчэ Клепікава, Паст. терм., 54–59; Губшмід, Этимология, 1967, 245–246.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ганя́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. Праследуючы, бегаць за кім‑, чым‑н., каб дагнаць, злавіць. [Лабановічу] было лёгка, проста хацелася бегчы, ганяцца за гэтымі белымі пушынкамі, нібы яны былі жывымі, або ён сам быў яшчэ дзіця. Колас. // Высочваць месцапрабыванне каго‑н., каб затрымаць, схапіць. Самадзяржаўна-памешчыцкая ўлада пры жыцці Каліноўскага многа гадоў праследавала яго, занялася за ім па пятах. Лушчыцкі.
2. за кім-чым. Разм. Імкнуцца да чаго‑н., дамагацца каго‑, чаго‑н. Не прывык я за славай ганяцца — Можна хораша жыць без яе: У мяне ёсць цікавая праца, Ад якой не магу адарвацца, — І таму маё сэрца пяе. Непачаловіч.
3. Зал. да ганяць (у 1, 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акрамя́, прыназ. з Р.
1. Апрача, за выключэннем каго‑, чаго‑н., не лічачы каго‑, чаго‑н. У пакоі нікога не было, акрамя старой. Самуйлёнак. Ёсць пахвалы, якія для разумнага чалавека горш за разгром, бо ён адчувае, што аб яго працы больш нічога нельга сказаць, акрамя агульных слоў — «добра», «варта ўвагі», «крок наперад», «уклад у навуку, літаратуру». Шамякін.
2. Больш каго‑, чаго‑н., у дадатак да каго‑, чаго‑н. Акрамя «зайцавага хлеба» ў бацькавай скрынцы бывае шмат якіх цікавых рэчаў. Лынькоў.
•••
Акрамя таго (у знач. пабочн.) — да таго ж. Акрамя таго, .. [вучням] хацелася адчуваць сябе незалежнымі і сталымі, і яны не заўважылі, як зноў ператварыліся ў свавольных і смяшлівых дзяцей. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)