Які перасядае ў горле, выклікае аскому. Даўкі яблык.// Горкі, едкі (пра дым, пах і пад.). Запахла даўнім прагорклым дымам, нібы гарэла дзе старая зляжалая салома.Лынькоў.У горадзе яшчэ стаяў пах гару, цяжкі і даўкі.Арабей.//перан. Выкліканы горам, крыўдай і пад.; гнятлівы, цяжкі. Так захацелася дамоў, аж нешта даўкае заказытала ў горле.Грахоўскі.Даўкі камяк стаяў у горле, ныла сэрца, хацелася заплакаць ад роспачы і бяссілля.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Пачаць адчуваць мацнейшую ахвоту, жаданне рабіць што‑н. [Хлопцы] паставілі кошыкі, а самі збіралі ягады і поўнымі жменямі кідалі ў рот.. І так разахвоціліся, што і на час забыліся.Паўлаў./увобразнымужыв.Хутка зноў захмарыла, дождж разахвоціўся і дробна ды густа ліў да самага вечара і ўсю наступную ноч.Кірэенка.
2. Страціць ахвоту, жаданне рабіць што‑н. Распутаў [каня Алесь], .. хацеў ўскочыць... Але нешта разахвоціўся — павёў, трымаючы за аброць.Хадановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спікі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.
Рэзка знізіцца на вялікай хуткасці, зрабіць піке 2. [Самалёты] спікіравалі з дзікім свістам, і пасля мы даведаліся, што разам з бомбамі фашысты кідалі рэйкі і пустыя бочкі, каб нагнаць больш панікі.Шамякін./ Пра птушак. [Сіваграк] узнімаўся высока ўгору, каб потым імкліва спікіраваць уніз, ледзь не да самай вады, і зноў узлятаў у вышыню.В. Вольскі.Над параходам з’явілася чайка і паляцела ўслед. Потым перадумала, нешта выглядзела сабе ў хвалях, спрытна спікіравала.Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уразуме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак., што.
1. Зразумець, ахапіць розумам. Уразумець ісціну.
2. Асэнсаваць што‑н. Уразумець свой патрыятычны абавязак. □ Азірнуцца і ўразумець, што з табою здарылася, ці жывая ты — няма калі... Няма калі перавесці дух і азірнуцца на казачную прыгажосць падземнага царства.Васілевіч.Але ў гэты момант адбылося нешта такое, чаго Мірон зусім уразумець не мог.Маўр.
3. Усвядоміць, зразумець што‑н. Уразумець свае памылкі. □ [Брат] яшчэ не мог уразумець Зосінага ўчынку.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
incidental
[,ɪnsɪˈdentəl]1.
adj.
1) малава́жны
incidental details — малава́жныя падрабя́знасьці
2) выпадко́вы
an incidental encounter with an old friend — выпадко́вая сустрэ́ча з стары́м ся́брам
3) пабо́чны (пра ко́шты, выда́ткі)
2.
n.
не́шта пабо́чнае, другара́днага значэ́ньня
•
- incidental to
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ту́згаць ‘тузаць, цягаць’ (Ласт., Сцяшк. Сл., Стома Сл.; смарг., Сл. ПЗБ), ту́зґыць, тузґы́ць ‘тузаць’ (мёрск., Нар. сл.), тузгану́ць ‘пацягнуць’ (Стома Сл.), ‘рэзка пацягнуць, ірвануць’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), ту́згацца ‘важдацца, намагацца нешта зрабіць’ (Рэг. сл. Віц.). Параўн. рус.валаг.ту́згать ‘біць, калаціць’ (СРНГ), апошняе паводле лінгвагеаграфічнай характарыстыкі пярэчыць меркаванню Саўкі (Запісы, 1999, 23, 57) пра запазычанне слова з літоўскай мовы (параўн. літ.tūzgė́ti ‘ляскаць, шчоўкаць’), што пацвярджае анаматапеічны характар лексемы. Сюды ж тузґані́на ‘тузаніна’ (мёрск., Нар. словатв.), тузганы ‘які тузаецца, торгаецца’ (У. Дубоўка, гл. Каўрус, Словаклад).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адчыня́ццанесов.
1. (о двери, окне, шкатулке и т.п.) открыва́ться; отворя́ться;
2. (быть таким, чтобы можно было открыть) открыва́ться, отку́пориваться;
шуфля́да лёгка ~ня́ецца — я́щик легко́ открыва́ется;
кансе́рвы не́шта не ~ня́юцца — консе́рвы что́-то не отку́пориваются;
3. (о начале собрания, заседания и т.п.) см. адкрыва́цца;
4.страд. открыва́ться; отворя́ться; отку́пориваться; см. адчыня́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
iks
нескл.н.або м.
1. ікс;
oś ~ów мат. вось абсцыс;
2.разм. нехта; нешта; ікс;
od iks czasu — вельмі даўно;
iks razy — шмат разоў; незлічоную колькасць разоў;
nogi w iks — крывыя ногі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
x
[iks]
1. літара лацінскага алфавіту (раней ужывалася ў польскай графіцы для абазначэння спалучэння зычных ks );
2.мат. абазначэнне невядомага;
3.разм. ікс; нехта, нешта;
miasto X — горад Х;
promienie X — рэнтгенаўскія промні
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Намерыцца нешта зрабіць. Камендант наважыўся ўласнаручна адабраць сцягі і стаў праціскацца праз натоўп.Пестрак.Усе бачаць, як бусел наважыўся быў ужо сесці на гняздо, але раптам узляцеў угору і доўга лятаў.Лынькоў.// Рашыцца, адважыцца на што‑н. Карызна прыехаў з пэўным рашучым намерам: ён наважыўся, нарэшце, пагаварыць начыста з Рачкоўскім, адкрыць яму ўсе свае сумненні.Зарэцкі.Цымончык перасунуў трохі ногі, адклаў убок беражліва шапку, .. але казаць не наважыўся.Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)