шэ́ры, ‑ая, ‑ае.
1. Колер, які атрымліваецца пры змяшэнні чорнага і белага; колер попелу.
2. Хмурны, не сонечны (пра надвор’е).
3.
4. Непрыкметны знешне і ўнутрана, нецікавы.
5. Як састаўная частка некаторых заалагічных і батанічных назваў.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
schlágen
1.
1) біць, удара́ць
2) біць, разбі́ць; пабі́ць, перамагчы́
3) збіва́ць, узбіва́ць (яйца і да т.п.)
4) выбіва́ць
2.
1) біць
2) (gegen
3) бі́цца (пра сэрца, пульс)
4) біць, звані́ць (пра гадзіннік)
5) шчо́ўкаць (пра салаўя)
6)
3.
1) бі́цца; змага́цца (пра войскі)
2)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кла́сціся, кладу́ся, кладзе́шся, кладзе́цца; кладзёмся, кладзяце́ся;
1. Прымаць ляжачае, гарызантальнае становішча;
2. Апускацца, падаць на якую‑н. паверхню.
3. Засцілаць сабою што‑н., распаўсюджваючыся на паверхні.
4. Браць які‑н. напрамак (пра самалёт, карабель).
5. Добра прыставаць, паддавацца кладцы.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскры́ць, ‑крыю, ‑крыеш, ‑крые;
1. Рассунуць, расхінуць, паказаць што‑н.
2. Вызваліць ад таго, што накрывае каго‑, што‑н.; агаліць.
3. Разгарнуць, раскласці, распасцерці (што‑н. складзенае).
4. Адкрыць (пра рот, вочы).
5. Выявіць, зрабіць вядомым што‑н. невядомае, таемнае.
6. Знайсці, устанавіць, адкрыць у выніку назіранняў, даследаванняў.
7. Расказаць аб сваіх думках, пачуццях.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скарб, ‑у,
1.
2.
3.
4. Каштоўнасць схаваныя, закапаныя дзе‑н.
5. Багацце, маёмасць.
6.
7.
[Польск. skarb.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скла́сціся, складуся, складзешся, складзецца; складзёмся, складзяцеся;
1.
2.
3.
4. Вызначыцца ва ўсёй сукупнасці асаблівасцей, якасцей; сфарміравацца.
5. Набыць якую‑н. форму, выгляд (пра губы, рукі, ногі, цела чалавека).
6.
7.
8.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стро́й, ‑ю,
1.
2.
3.
4.
5.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́раз,
Спалучэнне з прыназоўнікам «цераз» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні якой‑н. прасторы, месца і пад., упоперак якіх што‑н. размяшчаецца, з аднаго боку на другі, ад аднаго краю да другога адбываецца рух, дзеянне.
2. Ужываецца пры абазначэнні месца або прадмета і пад., паверх якіх накіравана дзеянне або рух.
3. Ужываецца пры назвах асяроддзя, прадмета, праз якія хто‑, што‑н. праходзіць, пранікае.
Часавыя адносіны
4. Ужываецца пры ўказанні на прамежак часу, пасля якога што‑н. адбываецца.
5.
Аб’ектныя адносіны
6. Ужываецца пры ўказанні на асобу, прадмет, з дапамогай або пры пасрэдніцтве якіх што‑н. адбываецца.
Прычынныя адносіны
7. Ужываецца для ўказання на прычыну ці падставу чаго‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БРЫЛЬ Янка
(Іван Антонавіч;
Тв.:
Пішу як жыву.
Літ.:
Канэ Ю. Янка Брыль: Критикобиогр. очерк. М., 1964;
Гусева Л. Янка Брыль — мастак.
Аляхновіч Р.В. Янка Брыль у школе.
Калеснік У. Янка Брыль: Нарыс жыцця і творчасці.
Шупенька Г. Паэзія прозы // Шупенька Г. Цеплыня чалавечнасці.
Адамович А. Янка Брыль //
Вітка В. Даследуецца чалавек // Вітка В. Урокі.
Г.С.Шупенька.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гарэ́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць;
1. Паддавацца дзеянню агню, знішчацца агнём.
2. Даваць, выпраменьваць святло,
3. Траціць маёмасць з прычыны пажару, аказвацца ў становішчы пагарэльца.
4.
5. Быць у гарачцы, у ліхаманкавым стане.
6. Рабіцца гарачым, чырванець ад прыліву крыві.
7.
8. Ззяць бляскам, выдзяляцца яркімі колерамі, афарбоўкай.
9. Цвісці (пра агуркі, гарбузы і пад.).
10. Псавацца, станавіцца непрыгодным ад моцнага перагрэву.
11.
12.
13. Адбываць чаргу пры гульні ў гарэлкі.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)