Тэ́бель ‘свердзел’ (ТСБМ, Мядзв., Янк., Жд. 3, Касп., Арх. Вяр., ТС), тэ́быль ‘тс’ (драг., Жыв. сл.), ты́бель ‘тс’ (Пятк. 1), тэ́бяль ‘драўляны шып’, ‘свердзел’ (Сцяшк., Скарбы), ту́бель, ты́бель, тэ́баль, тэ́бэль, тэ́бяль (Сл. ПЗБ), тэ́бель, тэ́бел, тэ́бол ‘свердзел’, ‘драўляны гвозд, шпунт’ (ТС). Праз польскую мову, дзе tybel ‘драўляны гвозд, якім злучаюць часткі драўляных вырабаў’, рэдка ‘свердзел’, што, у сваю чаргу, з с.-в.-ням. tübel ‘гвозд, калок’, якое выводзіцца са ст.-в.-ням. *(gi)tubili ‘выразка; стык; тое, што ўбілі’, ўрэшце ўзыходзіць да і.-е. *dheu̯bh‑, dhubh‑ ‘біць, дзяўбці; драўляны гвозд, клін’ (Köbler, Wörterbuch des althochdeutschen Sprachschatzen, Paderborn, 1993, 1098). Таго ж паходжання дзю́бель ‘прабойнік, клін, устаўка ў адтуліну’, што выводзіцца з н.-в.-ням. Dübel ‘гвозд, клін’, відаць, непасрэдна з нямецкай прафесійнай лексікі, магчыма, набліжанае да дзюба, дзюбаць. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 564; Вінцэнц. Сюды ж дзеяслоў тэблёваць ‘рабіць тэблем дзірку ў дрэве, свідраваць’ (ТС) і фанетычныя варыянты тэблёва́ты ‘тс’ (Сл. Брэс.), тэблява́ць ‘тс’ (Сцяшк. Сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Fímmel

m -s, - горн. жале́зны клін

er hat éinen ~ — разм. у яго не ўсе́ клёпкі ў галаве́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Вы́дзел ’доля, часць’ (БРС, КТС); ’участак’ (Грыг.); ’выдзяленне пад мерку ці вагу’ (КЭС, лаг.). Рус. вы́дел ’выдзяленне долі, часці’, дыял. вы́делок ’клін або паласа зямлі, выдзеленая пад ворыва’, ст.-рус. выдѣлъ ’доля, часць’, укр. ви́діл, польск. wydział і г. д. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад вы́дзеліць (гл. дзяліць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плі́шнік ’клінападобная планка, якой злучаюцца дошкі ў дзвярах’ (Касп., Інстр. 2). Няясна. Магчыма, з *тішчнік < плішч (гл.), параўн. укр. дыял. (за)плішка < (за)плісчка ’невялікі драўляны клін’, ад заплісчити (Німчук, Давньорус., 246)..

◎ Плішні́к, плышпык ’аер, Acorus calamus L.’ (Бес.; пух., кобр., Сл. ПЗБ). Да плюшнік (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ferrum ferro acuitur

Жалеза вастрыцца жалезам.

Железо острится железом.

бел. Клін клінам выбіваюць. Сіла сілу ломіць.

рус. Клин клином вышибают. Сила силу ломит. Сталь сталью острят.

фр. Cheville chasse l’autre (Клин вышибают клином).

англ. Iron sharpens iron (Железо точат железом).

нем. Ein Keil treibt anderen (Один клин гонит другой). Auf einen groben Klotz gehört ein grober Keil (К грубому чурбану относится грубый клин).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

усю́ды нареч. всю́ду, везде́, повсю́ду; (в очень многих местах — ещё) повсеме́стно;

у. ён быў — всю́ду (везде́, повсю́ду) он быва́л;

◊ куды́ ні кінь — у. клін — погов. куда́ ни кинь — всё клин

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Вераце́я ’ўзгорак сярод балота’ (Касп.); ’падрыхтаванае пад поле месца; вугал або клін поля’ (Яшк.). Рус. верете́я́, вере́тье, вере́тия і г. д. Падрабязны агляд форм і этымалогію ў рус., бел. і славен. мовах дае Талстой (Геогр., 129–134). Слова лічыцца звязаным з слав. *vьrteti (: *vertьje, *vertьja). Гл. яшчэ Фасмер, 1, 297.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

gore

I [gɔr]

n.

запе́чаная кроў; густа́я кроў

II [gɔr]

v.t.

1) прабада́ць, пракало́ць рага́мі або́ ікла́мі

2) Obsol. глыбо́ка прабі́ць (нажо́м)

III [gɔr]

n.

1) клін, уста́ўлены ў спадніцу

2) Dial. клінава́ты ўча́стак зямлі́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ГРО́ДНЕЎ Мікола

(Мікалай Пятровіч; н. 25.10.1929, в. Старая Алешня Рагачоўскага р-на Гомельскай вобл.),

бел. пісьменнік. Скончыў Гомельскі пед. ін-т (1953). Настаўнічаў. У 1957—89 на журналісцкай рабоце. Друкуецца з 1954. Аўтар кніг прозы «За бацькоўскім парогам» (1960), «Цяжкае шчасце» (1963), «Заручыны» (1972), «Што скажуць людзі» (1975), «Крок да тайны» (1983). У нарысах, апавяданнях, аповесцях раскрывае жыццё людзей сучаснай вёскі, уздымае вострыя маральна-этычныя пытанні, паказвае пошук моладдзю свайго месца ў жыцці. Выдаў дакумент. аповесці «Высокі поўдзень» (1974), «Зоркаўкі» (1975), зб. гумарыстычных апавяданняў «Клін клінам» (1979).

Тв.:

Салодкі боль. Мн., 1977;

Нязведаная даль. Мн., 1989.

І.У.Саламевіч.

т. 5, с. 446

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Contra vulpem vulpinandum

Супраць ліс трэба хітраваць па-лісінаму.

Против лис нужно хитрить по-лисьи.

бел. Клін клінам выганяюць. І на хітрую лісу капкан знойдзецца.

рус. Клин клином вышибают.

фр. Agir en renard contre les renards (Хитрить по-лисьи против лис).

англ. Like cures like (Подобное лечат подобным).

нем. Druck erzeugt Gegendruck (Давление вызывает ответное давление). Ein Keil treibt den anderen (Один клин гонит другой).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)